TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET Dersi Sosyal Hizmet Sunumunda Değerler ve Etik soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Etik sistemler kaç çeşittir?Detaylı açıklayınız.


CEVAP:

Genel olarak iki tip etik sistemde söz edilmektedir. Bunlar:
1. Deontolojik Etik (Kural Etiği): Deontolojik kurallar, kesinlik, mutlaklık ve zorunluluk üzerine kuruludur. Bir eylem önceden belirlenmiş kriterlere göre yapılmalıdır. Bu etik türü, görev temellidir ve belli bir davranışın sonucundan ziyade bireyi bu davranışa iten niyeti önemli kabul eden etik sistemidir. Davranışların doğru ve yanlış olmak üzere kesin çizgilerle ikiye ayrılması
felsefesine dayanır. Kural temelli etik anlayışının temsilcisi olarak Immanuel Kant, kabul edilmektedir. Kant, bireye saygı ve onun insan olması nedeniyle öncelenmesi gerektiğini savunmuştur. 18. Yüzyılın bu etik felsefesi, Kant’ın felsefesi, davranışta bulunmanın evrensel kabulüne dayanır. Bireylerin kendilerine davranılmasını istedikleri gibi değerlerine davranması deontolojik
etiğin temel çerçevesini belirler. Bir diğer deyişle “kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapmamak” esastır. Deontolojik etik, sonuçlara değil eylem problemi üzerine yoğunlaşır. Deontolojik bakışta bütün bireyler eşsizdirler ve insan oluşlarından dolayı değerlidirler. Herkese eşit ve saygılı davranılması evrensel bir gerekliliktir. Kant’a göre kural etiğine uyum, erdemli davranışın ilk koşuludur. Ahlâki kusursuzluk, doğruluk ve dürüstlük olarak tanımlanabilecek erdemli davranış, ilkelere uygun davranmak anlamına gelmektedir. Fırsatçı, çıkarcı bireyler erdemli değildirler. Bir bireyin erdemli sayılması için ahlâki ilkeleri içselleştirmesi ve bunları eylemlerinde kılavuz olarak alması gerekir.
2. Teleolojik Etik (Sonuççu Etik): On sekizinci yüzyılda John Stuart Mill’in faydacı yaklaşımına dayanan teleolojik etik, bir davranışın ahlâki doğruluğuna ancak sonuçlarına bakarak karar verilebileceğini öne süren etik sistemdir ve “eğer sonuçlar iyiyse, davranış doğrudur; sonuçlar kötü ise davranış yanlıştır” kabulünden hareket edilir. Faydacılık ya da yarar odaklılık sonuççu etiğin çerçevesidir. Yararcılık, insan davranışlarının olası sonuçlarını inceler ve içinden en fazla sayıda insana mutluluk ve fayda sağlayacak olanını etik davranış olarak seçer. Bu etik sistem, haz arama ve acıdan kaçınma üzerine kurulmuştur. Faydacı yaklaşımda bireyi davranışta bulunmaya yönelten güdüler, sonuçtan daha önemli değildir. Ne kadar iyi niyetle yapılmış olursa olsun eğer bir davranışın sonuçları mutluluk, haz ya da fayda sağlamıyorsa bu davranışın ahlâken iyi sayılması mümkün değildir.