OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I Dersi Alfabe İşaretlerinin Ses Değerleri I: Ünlüler soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Farsça uzun i ünlüsünün özellikleri ve yazımını açıklayınız.


CEVAP:

Uzun i. Arapça’nın uzun i’sinden farklı değildir; ancak Farsça’nın eski dönemlerinde kapalı, uzunca bir e gibi de söylenmiştir: ??? şêr “arslan”, ??? sêr “tok; dolu” gibi. Uzun i gibi okunduğunda, uzunluğu gösteren ? ye harfine “belirli ye” (yâ-i ma‘rûfe) adı verilmiş, uzunca e olarak okunduğunda ise aynı ye’ye “belirsiz ye” (yâ-i mechûle) denmiştir. Türkçe’de ê sesine yer verilmemiş, bu gibi kelimeler ya uzun i ile ya da ortalama e ile söylenmiştir. Osmanlı Türkçesi üzerine gramer yazan Batılılar bu duruma değinmişlerdir. 

• Kelime başında, Arapça kelimelerdeki gibi, ?? biçimiyle yazılır: în ??? ,Îrân ????? “bu”, ???? Îzid “Tanrı” gibi.
• Kelime içinde bir ünsüz harfinden sonra ? ye ile gösterilir: ????? bîrûn “dış”, ???? dîde “göz; bakış”, ???? rîze “parça, kırık”, ????? şîrîn “tatlı”, ??? şîr “arslan” gibi.
• Kelime sonundaki yazılışı yine ? ye iledir: ??? besî “bolluk”, ???? gîtî “dünya”, ???? sûrî “kırmızı renkte güzel kokulu bir gül”, ???? nîlî “mavi renkli” gibi.