OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I Dersi Alfabe İşaretlerinin Ses Değerleri I: Ünlüler soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Farsça uzun u ünlüsünün özellikleri ve yazımını açıklayınız.


CEVAP:

Uzun u. Yazıda uzunluğu ?) vav) ile gösterilen
ünlü sestir. Ancak söyleyişte bu ünlünün Farsça’da iki
türü bulunur. Biri Türkçe’deki u’nun uzunudur. Buna
eski gramerlerde “belirli vav” (vâv-ı ma‘rûfe) denirdi:
??? dûr “uzak”, ??? mûr “karınca” örneklerinde
olduğu gibi.
Öteki ise uzunca söylenen bir o (=ô)’dur. Buna
da “belirsiz vav” (vâv-ı mechûle) denmekteydi:
??? zôr “güç, kuvvet”, ??? şôr “tuzlu” gibi.
Bu kelimeler Osmanlı Türkçesi konuşma dilinde ortalama o gibi söylenmiştir. Edebiyat dilinde ve
özellikle şiirde ise uzunlukların korunduğu görülür.
• Kelime başında ?? biçimiyle yazılır; ? vav,
? elif üzerindeki yazılmayan ötrü’nün uzunluk değerini karşılar:
??? ûc “bahis”, ?????? ûstâd “usta”, ???????
ûftâde “düşkün, düşmüş”, ????? ûmâc “bir
tür sebze çorbası”.
• Kelime içinde, bir ünsüz harften sonra ? vav
ile gösterilir:
??? mûr “karınca”, ????? kûfte (köfte) “ezilmiş, dövülmüş”, ????? sûhte (softa) “yanık,
yanmış” gibi.
• Kelime sonunda uzunluk yine ?) vav) ile
gösterilir:
???? bârû “kale duvarı”, ???? dârû “ilaç”, ????
bânû “hanım sultan, hükümdar eşi, prenses” gibi.