CEVAP:

Fazla çalışmada ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli; fazla sü- relerle çalışmada ise saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir. Fazla çalış- ma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı; fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında ise bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalış- ma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır (İK m.41, f.2-5). Ancak tatil ve izin gün- lerinde serbest zaman kullandırılamaz (FÇY m.6). 

Belirtelim ki yeraltı işlerinde fazla çalışma yasak olmakla birlikte zorunlu ve olağanüstü sebeplerle yapılan fazla çalışmalarda, haftalık otuzyedibuçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttı- rılması suretiyle ödenir (İK m.41, f.10).  

Kanunda öngörülen fazla çalışma ücreti ve ser- best zamana ilişkin düzenlemeler nisbi emredici nitelikte olduğundan sözleşmelerle artırılabilmesi de mümkündür.

Fazla çalışma ücreti işyerinde geçerli olan ücre- tin ödenme zamanında ödenir. Fazla çalışma üc- retine esas olan ücretin fazla çalışmanın yapıldığı andaki ücret olması gerekir.

Genel (normal) sebeplerle yapılan fazla çalışma ücretlerinin tespit usul ve yöntemleri, zorunlu ve olağanüstü sebeplerle yapılan fazla çalışmalarda da geçerlidir (İK m.42, f.2 ve m.43, f.2). Ancak bura- da belirtilmesi gereken, olağanüstü ve zorunlu se- beplerle fazla çalışma yapılması durumunda bunun karşılığının ücret olarak alınabilmesi, buna karşılık işçinin serbest zaman talebinde bulunamamasıdır.