CEVAP:

Gazzâlî, her şeyden önce bir hakîkat arayıcısıdır
ve felsefeyle olan ilişkisi de aslında onun bu niteliği ile
yakından ilgilidir. el-Münkıfda anlattığına göre Gazzâlî’nin
eşyanın gerçek mahiyetinin ne olduğunu sorması ve bu
konuda kesin bilgiye ulaşmak istemesi, onun yöntemli
şüpheciliğinin başlangıç noktasıdır. Ne var ki bu temel
sorunun üstesinden gelmek için önce doğru bilginin imkânı
ve hangi yolla elde edilebileceğini araştırmak gerekiyordu.
Gazzâlî bu soruların mevcut anlayışların içinde kalarak ve
farklı ekollerden birinin görüşünü benimseyerek
cevaplandırılmayacağını fark etti. Şu halde yapılması
gereken her türlü “aktarma kanaatler”i (el-akâidü’l
mevrûse) bir kenara bırakıp, doğrudan doğruya kendi
zihinsel çabasıyla cevap aramaya girişmekti. Kendi
deyimiyle yaradılıştan gelen “varlıkların hakikatlerini
kavrama tutkusu” daha ilk gençlik yıllarında “taklitten
kurtulup tahkike erme” çabasına dönüşür. Gazzâlî’nin
epistemolojik bir buhran halini alan ve iki ay kadar süren
bu arayışı, onun bilgi ve yöntem anlayışının
şekillenmesiyle sonuçlanır.