CEVAP:

Gazzâlî’nin filozoflarla hesaplaşması İslam
düşünce ve bilimi açısından önemli gelişmelerin yolunu
açmıştır. Bunlardan biri, Aristo mantığına yönelik algıda
köklü bir değişimim ortaya çıkmasıdır. Gazzâlî, Aristo
mantığına mesafeli duran önceki kelâmcıları mantığın
temelini oluşturan aklın kanunlarına dayanmak yerine daha
çok muarızlarının doğruluğu yaygınlığına bağlı olup
rasyonel değeri düşük öncüllerine dayalı diyalektik/cedelî
yöntemlerini verimsiz ve yetersiz bularak eleştirir. Ona
göre mantık ilmini yeterince kuşatamamış olan kimsenin
bilgilerine güvenilemez. Yana Çıkma: Gazzâlî’nin
takındığı bu kararlı tutum neticesinde mantık
hem teorik ve aklî ilimler hem de pratik ve naklî ilimler için
gerekli bir yöntem olarak genel kabul görür bir konuma
kavuşmuştur.
Gazzâlî’nin, metafizik alanda aklın yetersiz ve yetkisiz olup
bu konuda sözün vahye/dine bırakılması gerektiğine ilişkin
teziyle felsefe-kelâm-tasavvuf ilişki ve etkileşiminde köklü
dönüşümlere yol açması ikinci önemli sonuç olmuştur. Bu
bağlamda dikkate değer bir başka husus da Gazzâlî’nin din
açısından felsefeyi değerlendirip kritik ederken, Batılı
filozoflardan birkaç yüz yıl önce felsefe ile bilim arasında
çok net bir ayırıma gitmiş olmasıdır.