YAŞLI PSİKOLOJİSİ Dersi GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI VE YAŞLILIK DÖNEMİ İLE İLİŞKİSİ soru detayı:
SORU:
Gelişim psikolojisinin amacı nedir?
CEVAP:
Gelişim psikolojisi kapsamında yapılan çalışmaların üç temel amacı bulunmaktadır. Bunlar insan gelişimini tanımlamak, açıklamak ve niteliğini arttırmaya katkıda bulunmaktır. İnsan gelişimini tanımlayabilmek amacıyla uzmanlar tarafından farklı yaş gruplarında ki bireylerin davranışları gözlemlenmektedir. Bunun sonucunda, bireylerin her ne kadar birbirinin aynısı olmasa da, benzer gelişim süreçlerinden geçtikleri görülmektedir. Bu nedenle gelişim psikolojisi kapsamında, insan gelişiminde gözlenen ortak değişim örüntüleri tanımlanmakta (Sha er ve Kipp, 2010) ve bu değişim özelliklerinin hangi dönemlerde ortaya çıktığına ilişkin normlar belirlenmektedir. Örneğin bebeklerin gelişiminde han- gi yaşta hangi değişiklikler meydana gelmektedir? Yetişkin bireylerin gelişim özellikleri nelerdir? Yaşlılık döneminde hangi gelişimsel değişiklikler ortaya çıkmaktadır? Gelişim psikolojisinin tanımlayıcı amacı kapsamında bu ve benzeri soruların yanıtı aranmaktadır.
Uzmanların bir diğer amacı olan gelişim sürecini açıklama kapsamında yapılan çalışmalar ise bireylerde gözlenen gelişim özelliklerinin nedenleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmalar insan gelişiminin nasıl ortaya çıktığını ve altında yatan süreçleri açıklamaya yöneliktir (Sha er ve Kipp, 2010). Örneğin iki yaşındaki çocuklar konuşma yeteneğini nasıl kazanıyor? Yaşlılık döneminde üreme yeteneği nasıl değişiyor? Bu ve benzeri soruların yanıtını bulmak amacıyla gelişim psikolojisi kapsamında gelişimi etkileyen biyolojik ve çevresel süreçler incelenmektedir. Böylece gelişimin nasıl gerçekleştiğini açıklayan bulgular ortaya konulmaktadır.
Gelişim psikolojinin en son amacı da insan gelişiminin niteliğini arttırmaya katkıda bulunmaktır. Bu amaçla tanımlama ve açıklama odaklı çalışmalardan elde edilen bilgilerden yararlanarak, normal gelişimi desteklemeye yönelik uygulamalı çalışmalar yürütülmektedir (Sha er ve Kipp, 2010). Örneğin, bebeklerin anne-baba tutumundan kaynaklanan geç konuşma sorunlarını düzeltmelerine yardım etmek, çocukların öğrenme güçlükleriyle başa çıkmalarını kolaylaştırmak, yaşlıların sosyal becerilerini geliştirmelerine destek olmak gibi çalışmalar bu amaçla yürütülen çalışmalardan bazılarıdır.