CEVAP:

Görev, ceza mahkemelerinin hangi tür suçları yargılayacağını belirler. Ceza mahkemeleri- nin görevi belirlenirken, suçun ağırlığı ve niteliği ölçütleri esas alınmıştır. Ceza mahkeme- lerinin görevini gösteren kurallar kamu düzenine ilişkindirler. Çünkü yukarıda da belirt- tiğimiz üzere yüksek görevli mahkeme, kendisinden aşağı görevli mahkemelere nazaran daha güvencelidir. Bu bağlamda görevli olmayan bir mahkemenin davaya bakması kesin hukuka aykırılık teşkil eder ve kararın bozulmasını gerektirir (m.289/1-d). Kamu düze- nine ilişkin olması sebebiyle, görev itirazı kovuşturma boyunca taraflarca her zaman ileri sürülebileceği gibi, mahkeme de görevli olup olmadığını kovuşturmanın her safhasında re’sen gözden geçirebilir (m.4).

Görev konusunda mahkemeler arasında uyuşmazlık çıkması da söz konusu olabilir. Farklı göreve sahip birden fazla mahkeme kendini bir olayla ilgili görevli görebileceği gibi; farklı göreve sahip mahkemeler kendini bir olayla ilgili görevsiz kabul edebilir. Örneğin hem asliye ceza hem de ağır ceza mahkemesi kendini bir olayla ilgili görevli sayabilir. Buna karşın asliye ceza mahkemesi, kendi nezdinde açılan davayı görevsiz olduğu iddia- sıyla ağır ceza mahkemesine gönderdiğinde, ağır ceza mahkemesi de bu olayla ilgili olarak asliye ceza mahkemesinin görevli olduğu kanaatine varabilir. Birinci halde olumlu görev uyuşmazlığı, ikinci halde ise olumsuz görev uyuşmazlığı ortaya çıkar. Görev konusunda mahkemeler arasında bu tür bir uyuşmazlık çıktığında, görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirler (m.4).

Adli yargı ilk derece genel ceza mahkemelerinin görevleri şu şekildedir:

Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır. (Teşkilat Kanunu m.11).

Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan yağma (m. 148), irtikap (m. 250/1 ve 2), resmi belgede sahtecilik (m. 204/2), nitelikli dolandırıcılık (m. 158), hileli iflas (m. 161) suçları, Türk Ceza Kanununun İkin- ci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç) ve Terörle Mücadele Kanununun kapsa- mına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmak- la ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklıdır (Teşkilat Kanunu m.12). 

Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gö- zetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur (Teş- kilat Kanunu m.14). Bu bağlamda örneğin dört yıldan on beş yıla kadar hapis cezasını gerektiren bir suça ilişkin olarak yapılacak yargılamada, suç için öngörülen cezanın üst sınırı olan on beş yıl göz önünde bulundurulacak ve yargılama ağır ceza mahkemesinde yapılacaktır.