TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ Dersi Fiil Çekimi: Zaman,Görünüş, Kip soru detayı:

CEVAP:

Tablo 5.8 (sayfa 114) incelendiğinde emir kipi ile gönüllülük kipi teklik ve çokluk 2 ve 3. kişilerin ortak biçimbirimlerden oluştuğu görülür. Ancak karşıladıkları semantik değerde önemli farklılıklar vardır. Gönüllülük kipi 2 ve 3. kişi biçimbirimleriyle ifade edilen isteklerde, konuşur ve dinleyici arasında toplumsal mesafeden çok yakınlık vardır. Statüye dayalı güç üstünlüğü ve dayatma gibi koşullar yoktur. İfade, belirli oranlarda yönlendiricidir; ama yönlendirme emirdeki kadar yüksek dereceli ve güçlü değildir. Cümle, emretme niyetiyle söylenmez; basit bir isteme, teklif, öneri vb. bildirir. Bu işlev 17, 18 ve 19. örnekler incelendiğinde daha iyi fark edilecektir. Oysa emir kipinde buyurucunun üstünlüğüne dayanan güç ilişkisi vardır ve ifade, belirli bir yaptırım gücü içerir.

(17) Biz yemek yiyeceğiz, işin yoksa sen de gel, müsaitse Ali de gelsin.

(18) Ders çalışmayı ihmal etmesinler.

(19) Montunun önünü kapat istersen, üşürsün.