HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ Dersi Haber Değerleri soru detayı:
SORU: Haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen bir kaç temel yaklaşımı nasıl sınıflandırılır?
Haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen bir kaç temel yaklaşımı nasıl sınıflandırılır?
CEVAP: Olay merkezli: Olayların gerçekliğini tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi “Ayna” yaklaşımı altında verilmektedir. Haberi toplumun aynasıdır. Haber içeriği tamamen gerçeği aynanın gerçekliğini yansıtmakta haber içeriği medyaya bilgi verenler ile konuyu haber olarak seçenler arasında dengelenmektedir.
Mesleki rutinler: Mesleki uygulamalar yaklaşımına göre gazetecilerin haber toplama yöntemleri işverenin kurumsal gereklilikleri nedeniyle etkilenmekte ve gazetede yer alan haberin içeriğini farklılaşma yapabilmektedir.
Gazeteci Merkezli: Haber toplama gazeteci merkezlidir. Tarihsel bir gelenekle haberi şekillendirme süreci gazetecilerin mesleki yargıları altında yapılmaktadır. Gazetecilere özgü faktörler haberin toplanmasını ve yayınlanmasını etkilemektedir. Bu yaklaşıma göre gazetecilerin toplumdaki rolü, gerçekliğin içindeki sahte görüntünün açığa çıkartılmasında gazetecilere rehberlik etmektedir. Başka bir deyişle standartlarıyla ve sapmalarıyla beraber gazeteciler toplumun kendilerine biçtiği değerden kaynaklanan bir güçle hareket etmektedirler.
Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir.
Kamusal ilişki: Gazete, dergi, radyo ve televizyon yayınlarının içeriği resmi yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Haber medyası kamu/devlet teşebbüsü olduğu gibi yönetiminin bir kısmı devlet kontrolünde de olabilmekte ya da lisans sözleşmeleriyle yayınları kontrol altında tutulabilmektedir. Hiçbir ülkede tam özgürlük söz konusu değildir yayın kuruluşunun serbestlik derecesi verilen özerklik ile belirlenir.
Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır.
Çıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir.
Biçimsel olmayan ilişki: Medya içeriği, uygulamak istedikleri amaçları garanti altına almak için doğrudan parasal destek veren yakınların, arkadaşların ya da tanıdıkların tercihlerini yansıtmaktadır.
Olay merkezli: Olayların gerçekliğini tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi “Ayna” yaklaşımı altında verilmektedir. Haberi toplumun aynasıdır. Haber içeriği tamamen gerçeği aynanın gerçekliğini yansıtmakta haber içeriği medyaya bilgi verenler ile konuyu haber olarak seçenler arasında dengelenmektedir.
Mesleki rutinler: Mesleki uygulamalar yaklaşımına göre gazetecilerin haber toplama yöntemleri işverenin kurumsal gereklilikleri nedeniyle etkilenmekte ve gazetede yer alan haberin içeriğini farklılaşma yapabilmektedir.
Gazeteci Merkezli: Haber toplama gazeteci merkezlidir. Tarihsel bir gelenekle haberi şekillendirme süreci gazetecilerin mesleki yargıları altında yapılmaktadır. Gazetecilere özgü faktörler haberin toplanmasını ve yayınlanmasını etkilemektedir. Bu yaklaşıma göre gazetecilerin toplumdaki rolü, gerçekliğin içindeki sahte görüntünün açığa çıkartılmasında gazetecilere rehberlik etmektedir. Başka bir deyişle standartlarıyla ve sapmalarıyla beraber gazeteciler toplumun kendilerine biçtiği değerden kaynaklanan bir güçle hareket etmektedirler.
Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir.
Kamusal ilişki: Gazete, dergi, radyo ve televizyon yayınlarının içeriği resmi yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Haber medyası kamu/devlet teşebbüsü olduğu gibi yönetiminin bir kısmı devlet kontrolünde de olabilmekte ya da lisans sözleşmeleriyle yayınları kontrol altında tutulabilmektedir. Hiçbir ülkede tam özgürlük söz konusu değildir yayın kuruluşunun serbestlik derecesi verilen özerklik ile belirlenir.
Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır.
Çıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir.
Biçimsel olmayan ilişki: Medya içeriği, uygulamak istedikleri amaçları garanti altına almak için doğrudan parasal destek veren yakınların, arkadaşların ya da tanıdıkların tercihlerini yansıtmaktadır.