XVIII. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI Dersi MAHALLİ-FOLKLORİK ÜSLUP TEMSİLCİLERİ- II soru detayı:
SORU:
Haddeden geçmiş nezâket yâl ü bâl olmuş sana
Mey süzülmüş şîşeden ruhsâr-ı âl olmuş sana
Yukarıdaki beyti günümüz Türkçesine çevirdikten sonra açıklayınız.
CEVAP:
"Nezaket haddeden geçmiş, sana boy bos olmuş; şarap şişeden süzülmüş sana kırmızı yanak olmuş." şeklinde günümüz Türkçesine çevrilen beytin açıklaması şöyledir:
Madenler haddeden geçirilerek inceltilir. Nezaket soyut bir kavram ve davranış biçimi olduğu hâlde daha da incelmek için haddeden geçerek güzelin boyu bosu olmuş. Şarap da
süzüle süzüle güzelin yanağına yakışacak kırmızılık düzeyine erişmiş. Fiillerin kullanımına bakılırsa her iki işlem de kendiliğinden olmuş izlenimi vermektedir. Bu çeşit hayaller
hiç şüphesiz Hint üslubunun ürünüdür. Nedim, Hint üslubunun üslup özelliklerini başarılı bir şekilde şiirde uygulamıştır.