CEVAP:

Borçlar Kanunu m.49’a göre, “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür”. Borçlar Kanunu m. 49 hükmünden de anlaşılacağı gibi, haksız eylemden sorumluluk için dört unsurun varlığı gerekir. Bunlar; hukuka aykırılık, kusur, zarar ve nedensellik bağıdır. Hukuka Aykırılık: Doktrinde baskın olan görüşe göre hukuka aykırılık, hukuk düzeninin, kişilerin mal varlığını korumaya yönelik kurallarına aykırı eylemlerdir. Örneğin bir kimseyi yaralamak, malına zarar vermek hukuka aykırı eylem oluşturur. Hukuka aykırılık, aktif bir davranış, bir hareket, olabileceği gibi (örneğin birinin malını çalmak), hukuk düzeninin bir eylemin yapılmasını öngördüğü durumlarda kaçınmak, diğer bir deyiş ile bir harekette bulunmamak şeklinde de (örneğin yasal bir zorunluluk olan güvenlik önlemlerini almayarak birinin yaralanmasına neden olmak) ortaya çıkabilir. Bazı hallerde, genel olarak hukuka aykırı niteliği olan bir eylemin, hukuka aykırılık niteliği ortadan kalkar. Yasal savunma, zorda kalma, kamu gücünün kullanılması, özel hukuktan doğan bir hakkın kullanılması, zarar görenin rızası, bilimsel eleştiriler, kendi hakkını korumak için kuvvet kullanma bu hallere örnektir. Kusur: Kusur, hukuka aykırı sonucu istemek veya hukuka aykırı sonucu önlemek için gerekli iradeyi göstermemektir. Kusurun biri, kast, diğeri ihmal olmak üzere iki türü vardır. Kast, hukuka aykırı sonucu önceden görerek bu sonucu istemektir. Örneğin bir kimseyi yolunu keserek öldürmek. İhmal ise, istememekle beraber, gerekli dikkat ve özeni göstermeyerek hukuka aykırı sonuca neden olmaktır. Örneğin otomobili ile gitmekte olan bir kimsenin kırmızı ışıkta durmayarak bir yayaya çarpıp yaralanmasına neden olması. Bazı hallerde eylemde bulunan kusursuz da olsa sorumlu olabilir. Bunlar kusursuz sorumluluk halleridir. Örneğin, adam çalıştıranların sorumluluğu, yapı sahibinin sorumluluğu, motorlu araç işletenin sorumluluğu bu hallere örnek oluşturur. Zarar: Haksız eylemde bulunan kişinin sorumlu tutulabilmesi için, eylem sonucunda bir zararın oluşması gerekir. Zarar, bir kimsenin maddi veya manevi varlığında isteği dışında meydana gelen azalmadır. Zarar, maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi zarar, bir kimsenin malvarlığında meydana gelen ve para ile ölçülebilen azalmadır. Manevi zarar ise, bir kimsenin, manevi kişilik haklarına karşı yapılan bir haksız saldırının neden olduğu üzüntü ve sarsıntıdır. Örneğin, bir futbolcunun haksız eylem sonucunda sakat kalıp futbol oynayamadığı için bunalıma girmesi. Nedensellik Bağı: Haksız eylem nedeniyle, tazminat (giderim) borcunun doğabilmesi için, haksız eylem ile zarar arasında nedensellik bağının bulunması, diğer bir deyiş ile zararın haksız eylem sonucunda oluşması gerekir. Örneğin, kırmızı ışıkta geçen bir aracın yayaya çarpması ve yayanın ölmesi. Burada ölüm olayı kırmızı ışıkta geçen aracın çarpmasının sonucudur.