XIV-XV. YÜZYILLAR TÜRK DİLİ Dersi ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ METİN İNCELEMELERİ soru detayı:

CEVAP:

Yaygın olan ve genel kabul gören açıklama, +ı+ ekinin 3. kişi
iyelik eki olduğu, arkasındaki +n ekinin de yükleme hâli olduğudur. Ancak burada sorgulanması gereken hususlar vardır. Birinci husus: İyelik 3. kişi ekinin şu özelliği bilinmektedir: Kendisinden sonra bir hâl eki getirilince, kaynaştırmaya gerek olsa da olmasa da, arkasından zamir n’si ortaya çıkar (evin ön+ü+n+den, vb.). Yukarıdaki gibi durumlarda 3.
kişi iyelik eki üzerine eğer bir +n yükleme hâli eki getirildiyse niçin zamir n’si ortaya çıkmamış ve hazineler+i+n+in gibi bir yapı oluşmamıştır? İkinci husus da şudur: Eski nadolu
Türkçesinde belirtili nesne konumunda olan kelimelerde 1. ve 2. kişi iyelik ekleri üzerinde yükleme hâli eki beklenirken (örneğin hazineler+üm+i aç-, hazineler+ü?+i aç-, gibi)
farklı bir yapı ile karşılaşılır. 1. ve 2. kişi iyelik ekleri üzerinde herhangi bir ek getirilmeyebilir ve yine de orada bir ‘gizli’ yükleme hâli fonksiyonu bulunur. Şöyle ki: hazáler+üm+Ø
aç-, hazineler+ü?+Ø aç, gibi. Demek ki 1. ve 2. kişi iyelik ekleri üzerinde bir +Ø yükleme
hâli eki vardır. O hâldei 3. kişi üzerinde de aynı +Ø yükleme hâli ekinin bulunması normaldir. Bizce, yukarıdaki “hazinelerin” yapısının doğru izahı şudur: hazine+ler+i+n+Ø
(+ler çokluk eki; +i+ iyelik 3. tk.; +n+ zamir n’si, +Ø yükleme hâli).