LABORATUVAR HAYVANLARINI YETİŞTİRME VE SAĞLIĞI Dersi Genetiği Değiştirilmiş Deney Hayvanlarının Yetiştiriciliği ve Sağlığı soru detayı:
SORU:
Hedeflenmiş mutasyona sahip hayvanları nasıl elde edilmektedir?
CEVAP:
İlk olarak, ilgilenilen gen tanımlanmalı, hedeflenmeli ve tam olarak işaretlenmelidir. Günümüzde, fareler için çok sayıda farklı gen bölgesinin tanımlanması mümkün hale gelmiştir. Daha sonra, fare embriyonal kök hücreleri izole edilip uygun koşullarda muhafaza edilmelidir. Sonraki aşama ise, ilgilenilen gen bölgesinin mutasyona uğratılmış bir şekli kök hücrelere mikroenjeksiyon veya elektroporasyon yöntemiyle yerleştirilmesidir. Kök hücrelerin çok az bir kısmı bu işleme beklenen cevabı verir ve bu hücreler de seçilerek normal fareembriyosuna yerleştirilir. Prosedür embriyoların taşıyıcı bir anneye implante edilmesiyle son bulur. Mutasyonlu kök hücrelerden köken alan tüm hücreler mutasyonlu gen taşırken, orijinal embriyo hücrelerinden köken alan hücreler ise normal genlere sahip olacaktır. Sonuçta elde edilen yavrunun bazı hücreleri mutasyonlu gen taşırken diğer kısmı normal genlere sahip olacaklardır. Bu hayvanlara kimerik hayvanlar denir. Eğer mutasyonlu kök hücreler sperm ya da yumurta oluşturacak öncül hücrelere (germ hücresi) dâhil edilirse bu defa da oluşacak bazı gametler mutasyonlu genleri taşıyacaktır. Bu gametler normal farelere implante edilirse doğan yavruların bazıları mutasyona uğratılmış gen için heterozigot (mutant genin bir kopyasına sahip) olacaktır. Heterozigot farelerin birbirleriyle çiftleştirilmesiyle elde edilen yavruların ise ¼’ü homozigot yani mutant geni tamamen bulunduran fareler olacaktır. Nihai olarak ta, elde edilen homozigot fareler kendi aralarında çiftleştirilir ve saf knockout/knockin fare kolonileri elde edilir.