CEVAP:

Her ne kadar Herakleitos’ un felsefesini değişim olgusuna yaptığı vurgu temsil ediyor ise de, onun düşüncesinde değişmeyen en az iki unsurun mevcut olduğunu belirtmek gerekmektedir. Söz konusu unsurlardan ilki, arkhenin, yani ateşin geçirdiği tüm dönüşümler boyunca aynı kalan miktarıdır. Örneğin herhangi bir yerdeki bir değişimin neticesi olarak toprak azalıyorsa, bu, başka bir yerde toprağın arttığı anlamına gelmektedir. Bir ilke olarak arkhenin miktarı daima sabittir. Esasen bu düşünceyi ilkçağ filozoflarının ortak bir kanaatine dayandırmak mümkün gözükmektedir: yoktan hiçbir şey var olmaz, var olan hiçbir şey yok olmaz. Bu düşüncenin ikinci kısmı, var olan bir şeyin yok olmadığı şeklindeki iddia Herakletios’ un miktardaki sabitliğe dair yaptığı tartışmayı destekliyor gözükmektedir. Evrende değişmeden, sabit kalan ikinci unsur ise, Herakleitos’ a göre, logostur. Logos tüm değişimleri oranlı, düzenli ve ölçülü kılan yasadır. Logos Yunancada akıl, ölçü, oran, tasvir, önerme ve cümle gibi anlamlara gelmektedir. Evrendeki her şeyi düzene sokan yasa olarak logos, Herakleitos’ a göre, evreni yöneten ilkedir.