İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ I Dersi I.VELİD'DEN YIKILIŞINA KADAR EMEVİLER soru detayı:
SORU:
Hişâm’ın halife olduktan sonra Türklerle olan mücadelesini açıklayınız.
CEVAP:
Hişâm halife olduktan sonra Halid b. Abdullah el-Kasrî’yi Ömer b. Hübeyre’nin yerine Irak genel valiliğine tayin etti. Ardından Halid’in kardeşi Esed Horasan valisi oldu. Bu sırada Horasan’daki İslâm ordusu Fergana ve Belh istikametinde ilerliyordu; ancak Taşkent kuşatması sırasında Türgiş Hanı Sulu’nun baskınına uğradı ve ağır kayıplar vererek Hucend’e döndü. Arap kabileleri arasındaki rekabet başarısızlığı yol açtı ve 106’da (724-725) Mâverâünnehir’de üstünlük Türklere geçti. Esed b. Abdullah Tohâristan bölgesine pek çok sefer düzenledi; ancak hiçbirinde başarı kazanamadı. Kuzey Araplarına karşı sert tutumundan dolayı halkın da memnun olmadığı Esed, Hişâm tarafından 727’de görevden alındı. Bundan sonra Horasan ve Mâverâünnehir’de kargaşa ve istikrarsızlık giderek arttı. Esed’in yerine getirilen Eşres b. Abdullah es-Sülemî ise hem Müslümanlar hem gayri Müslimlerden cizye alarak mevcut ortamın daha da kötüleşmesine katkıda bulundu. Yerli halk Türklerle birleşerek muhalefet cephesini genişletti. Eşres, Ceyhun nehrini geçerken Âmül yakınlarında Türkler karşısında ağır kayıplar vermiş, ancak Hâris b. Süreyc’in gayretleriyle hayatını kurtarabilmişti (110/728-729). Buradan Buhara’ya yönelen Müslüman Araplar karşılaştıkları ani Türk baskınından ancak Cüneyd el-Mürrî kumandasında başkentten gönderilen kuvvet sayesinde kurtulabildiler (111/729- 730). Eşres’in yerine vali tayin edilen Cüneyd el-Mürrî aynı yıl Beykend yakınlarında Türklerle yaptığı savaşta galip geldi; hakanın oğlu veya yeğenini esir alıp Hişâm’a göndererek ilk başarısını kazandı. Cüneyd 730 yılını bölgedeki isyanları bas¬tırmakla geçirerek Emevî otoritesini tesis etmeye çalıştı.