HADİS TARİHİ VE USULÜ Dersi HADİSLERİN KORUNMASI VE KAYIT ALTINA ALINMASI soru detayı:

CEVAP:

1. Medine Sözleşmesi: Medine’de Müslümanlarla gayr-i müslimler arasındaki karşılıklı hakları tespit eden anayasa mahiyetindeki yazılı vesika şu cümleyle başlar: “Bu, Kureyş’li ve Yesrib’li (Medîne’nin önceki ismi) mümin ve Müslümanlarla onlara tabi olan, onlara katılan ve onlarla birlikte cihad eden kimseler arasında Peygamber Muhammed tarafından yazdırılan (belgedir)”. “Bu yazılı (belge)” kaydı bu vesikanın yazılı olduğuna işaret eder. Ayrıca bu belgenin metninde “Bu sahifenin tarafları” ifadesi beş defa geçmekte, son maddede de; “Bu yazılı (belge) zâlim ile günâhkâra koruyucu perde olmaz!” denmektedir ki bunlar da anılan vesikanın yazılmış olduğunu gösterir.
2. Nüfus Sayımı Tutanağı: Hz. Peygamber -sallellahu aleyhi ve sellem- Medîne-i Münevvere’ye hicret ettikten sonra bir nüfus sayımı yaptırmıştı. Buhârî’nin bu konudaki haberi şöyledir: Huzeyfe’nin -Allah ondan razı olsun!- rivayetine göre Hz. Peygamber -sallellahu aleyhi ve sellem-; “Bana Müslüman olan insanları yazıverin” buyurmuş, sahâbe de ona bin beşyüz kişinin ismini yazmıştı (Buhârî, “Cihâd”, 181). Bu sayıya kadın, erkek, genç, ihtiyar herkes dâhil olmalıdır.
3. İmtiyâz Belgeleri: Hz. Peygamber’in -sallellahu aleyhi ve sellem-, hicretten önceden başlayarak bazı şahıslara imtiyâznâmeler verdiğini gösteren haberler vardır. Bu cümleden olarak Temîm ed-Dârî’ye, Surâka b. Mâlik’e ve Dûmetu’l-Cendel reisi olan Ukeydir’e imtiyâz belgelerinin verildiği nakledilir.
4. Yahûdîlerle Yapılan Yazışmalar: Hz. Peygamber bu iş için Zeyd b. Sâbit’e İbrânî yazı ve dilini öğrenmesini emretmiş, o da bu emri kısa zamanda yerine getirerek yazışmaları sağlamıştı.
5. Dîne Çağrı Mektupları: Hz. Peygamber -sallellahu aleyhi ve sellem- muhtelif devlet başkanı ve yöneticilerine mektuplar göndererek onları Müslüman olmaya davet etmişti. Bu mektuplardan Mısır hükümdarı elMukavkıs’a, Bahreyn emîri el-Munzir b. Sâva’ya, Habeşistan hükümdarı enNecâşî’ye, Bizans imparatoru Hirekl’e (Herakliyus), İran hükümdarı Kisra Pervîz’e ve Umân emirleri Ceyfer ve Abd’a gönderilenler aslî şekilleriyle günümüze kadar gelmişlerdir.
6. Görevlilere Verilen/Gönderilen Tâlimatnâmeler: Hz. Peygamber, değişik yerlere gönderdiği memurlarına veya oralara tayin ettiği yöneticilere de, muhtelif konulardaki emirlerini ihtiva eden yazılı tâlimatnâmeler vermiş veya göndermiştir. Bunlar arasında vergi tarife ve hükümlerini ihtiva edenler, sadakât hadîsleri diye meşhurdurlar. Ömer b. Abdülazîz Medîne valisine gönderdiği meşhur mektubunda, Amr b. Hazm’dan rivayet edilen sadakât hadîslerini özellikle zikretmiş ve onların istinsah edilmesini istemişti.
7. Hz. Peygamber’in Mekke’nin fethinde okuyup da Yemen’li Ebû Şâh’ın isteği üzerine yazılıp bu sahâbîye verilen hutbe.

8. Abdullah b. Amr b. el-Âs’ın yazdıkları: Bu sahâbînin Hz. Peygamber’den şahsen izin alarak hadis yazdığı meşhurdur. O bunun üzerine, Hz. Peygamber’den bizzat duymuş olduğu hadislerden bir sahîfe meydana getirmiş ve ona es-Sahîfetu’s-sâdıka ismini vermişti. Sahîfe kelimesi Türkçedeki sayfa ile karıştırılmamalıdır. Sahîfe (???????) kelimesinin Arapçadaki anlamı daha geniştir ve hem sayfa anlamına hem de yazılmış şey, yazılı notlar, defter, küçük kitap gibi anlamlara gelir. Burada söz konusu edilen sahîfe, yazılmış şey anlamınadır.
9. Enes b. Mâlik’in yazdıkları: On yıl Hz. Peygamber’in hizmetinde bulunmuş olan bu sahâbî, ondan duyup yazdığı, sonra da huzurunda okuduğu bazı kitaplara yani yazılı evraka sahipti.
10. Hafızasının zayıflığından şikâyet eden bir sahâbînin yazdıkları: Bir sahâbînin Hz. Peygamber’e hafızasının zayıflığından dert yandığı, Hz. Peygamber’in de ona, “Hafızana sağ elinle yardım iste (yani yaz!)” tavsiyesinde bulunduğu nakledilir. Yazı yazmayı bildiği anlaşılan bu sahâbî de hadis yazmış olmalıdır.
11. Ebû Râfi’in yazdıkları: Mısır kökenli bir sahâbî ve Hz. Peygamber’in âzâdlısı olan Ebû Râfi‘ de Hz. Peygamber’den hadis yazımı için izin istemiş ve kendisine izin verilmişti.