TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ Dersi MENDERESLİ YILLAR (1950-1960) soru detayı:

CEVAP:

7 Ocak 1947’de yapılan I. Demokrat Parti Kongresi’nde siyasi sisteme yönelik ciddi eleştiriler yapıldı. Seçim Kanunu’nun değiştirilmesi, Anayasa’ya aykırı kanunların temizlenmesi ile Cumhurbaşkanı tarafsızlığının (eş zamanlı olarak parti başkanı olmamasının) altı çizildi. Bu değişikliklerin yapılmaması hâlinde DP’nin sine-i millete döneceği vurgulanırken özgürlük ve demokrasi taleplerini içeren Hürriyet Misakı kabul edildi. Sonrasında CHP ile ilişkilerde artan tansiyon karşısında harekete geçen İnönü, her iki partiyle de yaptığı görüşmeler sonrasında yayımladığı 12 Temmuz Beyannamesi ile siyasi partilerin, demokrasinin vazgeçilmez unsurları olarak altı çizilirken DP’ye baskı yapılmayacağının güvencesini taahhüt etti. Böylece İnönü’nün desteğini yitiren Başbakan Recep Peker, 35’ler olarak bilinen CHP’nin ılımlı kanadından da eleştiri yağmuruna tutulunca Başbakanlık görevinden istifa etmek durumunda kaldı.
Peker’in yerini Dışişleri Bakanı Hasan Hüsnü Saka aldı ve 10 Eylül 1947’de yeni hükûmeti kurdu. Başbakan Saka, selefi Peker’e kıyasla muhalefetle daha ılımlı ilişkiler kurabildi. İki parti arasındaki gerginliğin azalmasında bazı antidemokratik yasaların değiştirilmesi, Köy Enstitülerinin öğretmen okullarına dönüştürülmesi girişimleri ile valilerin il başkanlığı uygulamasına son verilmesi gibi uygulamaları etkili oldu.