SORU: İç Asya’daki Eski Türk mutfağının değişimindeki
parametreler nelerdir?
CEVAP: Sebze ve meyvelerden üretilen yemeklerin
mönülerde yer bulmadığı bu Eski Türk mutfağının
değişiminde önemli parametrelerden birisi, Türklerin
yerleşik hayata geçmesi ve İslamlaşmasıdır. Yerleşik
hayata geçiş tarımsal üretimi beraberinde getirdiğinden
yerleşik gruplarda tahıl, sebze ve meyve tüketimi
gelişmiştir. Ancak bu alışkanlığın sınırlı bir kesimde
oluştuğunu, bütün Türk toplulukları için genellenmemesi
gerektiği belirtilmelidir. İslamlaşma da yerleşik hayatı
teşvik ettiğinden bu süreci pekiştirmiştir. Türk mutfak
kültüründeki değişimin ikinci parametresi ise göçlerdir.
Türkler 10. yüzyılda başlayan göçler süresince, geçtikleri
veya bir müddet kaldıkları bölgelerdeki güçlü kültür
havzalarında yeni yemek çeşitleri öğrendiler ve özellikle
de meyve ve sebzelere mutfaklarında daha fazla yer
vermeye başladılar. Bu değişim süreci, Karahanlı, Gazneli
ve Büyük Selçuklular zamanında muhtemelen yavaş
seyretti. Türkiye Selçukluları’nın mutfağına dair veriler,
bu dönemde Türk mutfağının artık çeşitli tahıl, sebze,
meyve hatta bazı baharatları da iyice kabullendiğini
göstermektedir. Dolayısıyla bu dönemde, Anadolu’da
görülen Türk mutfak kültürünün dönüşmeye devam ettiği
anlaşılmakta fakat dönüşümün ne dereceye kadar
tamamlandığı şimdilik belirlenememektedir. Bununla
birlikte, Osmanlı toplumunda, en geç 15. yüzyılda, tahıl,
et, süt ve süt ürünleri, sebze, meyve, baharat ve diğer gıda
maddelerinin dengeli bir biçimde tüketildiği, böylece
sağlıklı beslenme alışkanlıklarına sahip bir mutfak haline
geldiği söylenmelidir.