CEVAP:

İdil Bulgar Devleti’nde tarih ve edebiyat alanında da kitapların yazıldığı bilinmektedir. Tanınmış tarihçilerin başında aynı zamanda Bulgar şehrinin kadısı olan Yakub b. Nugman gelmektedir. Maalesef Ebû Hâmid el-Gırnâtî’nin kendi eserinde atıf yaptığı İbn Nugman’ın Tarih-i Bulgar adlı eseri günümüze kadar ulaşmamıştır. İdil Bulgar Devleti’ndeki ilim adamlarının eserlerinin ekseriyetini Arapça kaleme aldıkları anlaşılmaktadır. Bununla birlikte Bulgarların dili hakkında en fazla malûmatı veren Kâşgarlı Mahmud, onların konuştukları Bulgarca’nın ve yine İdil Bulgar Devleti sınırları içeirisinde yer alan Suvar adlı boyun konuştuğu Suvarca’nın, kısaltılmış Türkçe olduğunu, kelimelerin sonlarının kesildiğini yazmaktadır. Günümüze ulaşan Bulgarlı şairin Kıssa-i Yusuf adlı manzumesi (1233) Bulgar-Kıpçak lehçesiyle kaleme alınmıştır. Yine Bulgarlardan günümüze ulaşan mezar kitabelerinin çoğu kûfi yazıyla İdil Bulgar Türkçesiyle yazılmıştır.