CEVAP:

İdil (Volga) bölgesinde Türk birliğini sağlayan ve bölgeyi İslamiyet ile tanıştırarak İslam dünyasının en kuzey temsilcisi hâline gelen İdil Bulgar Devleti, X. yüzyılın başında İdil havzasında kurulmuştur. Yapılan arkeolojik çalışmalar, İdil Bulgar Devleti’nde çok sayıda şehrin mevcudiyetine, bölgede yüksek seviyede Türkİslam medeniyetinin yayılmış ve yazı kültürünün gelişmiş olmasına işaret etse de mezar kitabeleri ile Kul Gali’nin Kıssa-i Yusuf adlı manzumesi dışında İdil Bulgar Devleti’nden günümüze yazılı kaynak ulaşmamıştır. Bundan dolayı bu devletin tarihini daha çok İbn Hurdazbih, İbnu’l-Fakih, İbn Rüşd, İbn Fazlan, el-İstahrî, İbn Havkal, el-Mervezî, Ebû Hâmid el-Gırnâtî, Yakut el-Hamavî gibi Arap ve Fars coğrafyacı ve seyyahların eserleri ile Rus kroniklerinden öğreniyoruz. Yine başta Macar rahip Friar Julian olmak üzere bölgeyi ziyaret eden Avrupalı seyyahların eserlerinde Bulgarlarla ilgili sınırlı da olsa bilgiye rastlamak mümkündür.