OSMANLI DEVLETİ YENİLEŞME HAREKETLERİ (1876-1918) Dersi TAŞRA TEŞKİLATI VE ANADOLU ISLAHATI soru detayı:

CEVAP:

Güvenebileceği valileri taşraya yerleştiren padişah, valilerin yetkilerinin genişletilmesine öteden beri karşıydı. Nitekim, Osmanlı Mebusan Meclisi’nde hazırlanan ve valilerin yetkilerinin genişletilmesini öngören Vilâyetler Kanunu’nu veto etmişti. Taşra idaresinde Dahiliye Nezareti’ni devre dışı bıraktığı gibi, valilerin atama ve görevden alınmasını da bizzat üstlendi. Doğrudan padişahla iletişim kuran valiler ön plana çıktı; jurnal (ihbar) sistemi yaygınlık kazandı. Padişah, Sadrazam Kâmil Pafla’nın Aydın valiliğine atanma örneğinde olduğu gibi, güvenmeyip baflkentten uzaklaştırmak istediği üst düzey bürokratları taşra eyaletlerine atayarak valiliği bir “sürgün” aracı olarak da kullandı. Merkezden uzaklafltırılan vali ve bürokratlar, atandıkları yerlerde de takip edilir; gerekirse başka bir yerde görevlendirilir ya da tekrar İstanbul’a aldırılırdı. Doğal olarak bu durumda vilâyetlerde merkezden bağımsız mühim idari, mali ve askeri kararların alınıp uygulanması zorlaşmaktaydı. Bu ise, vilâyet idaresinde eskiden beri süregelen rüşvet, suiistimal, iltimas, emniyet ve asayiş sorunlarının kronikleşmesine yol açtı.Valilerin ve dolayısıyla da vilâyet idaresinin başarısız olmasında, özellikle Doğu Anadolu ve Arap vilâyetlerindeki sosyal yapının yol açtığı problemler, memur ve kolluk kuvvetlerinin yetersizliği, mali durumun bozukluğu, valiler ile kumandanlar arasında yaşanan asker-sivil (mekteplialayl›) otorite çatışması, mahalli eşraf ve ulemanın yönetime müdahalesi de etkili oldu.