SORU: II Abdülhamit dönemi vilayet idaresinin genel özellikleri hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: II. Abdülhamid, Meclis-i Mebusan’ı kapattıktan sonra başta Midhat Paşa olmak üzere amcası Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesinden sorumlu tuttuğu kişileri, sürgün ve sair yöntemlerle başkentten uzaklaştırarak ülke yönetimini eline almaya başlamıştı. İçteki kronik sorunların yanı sıra, dış baskılar ve müdahaleler sonucu dağılma emareleri gösteren imparatorluğu ayakta tutmaya çalışan II. Abdülhamid, “merkeziyetçi” bir yönetim anlayışını benimsedi. 1890’lardan itibaren Bâbıâli’yi devre dışı bırakarak devlet işlerini sarayda toplamaya başladı; bu siyasetin bir sonucu olarak taşra idaresiyle de yakından ilgilendi. II. Abdülhamid, kendine has bazı kontrol mekanizmaları kurarak taşra idaresini de kontrolü altına almıştı. Güvenebileceği valileri taşraya yerleştiren padişah, valilerin yetkilerinin genişletilmesine öteden beri karşıydı. Taşra idaresinde Dahiliye Nezareti’ni devre dışı bıraktığı gibi, valilerin atama ve görevden alınmasını da bizzat üstlendi. Doğrudan padişahla iletişim kuran valiler ön plana çıktı; jurnal (ihbar) sistemi yaygınlık kazandı.
