CEVAP:

İktisat tarihçilerine göre sanayi devriminde rol oynayan faktörler şunlardır:

• Sermaye teşkili oranındaki artışı, Sanayi Devrimi’nin nedeni olarak ileri süren bazı iktisat tarihçileri, bu artışı da ya yatırımları teşvik eden düşük faiz oranlarına ya da muhtemel yatırımcılara tesadüfi kazançlar sağlayarak zorunlu tasarruflar yaratan kar enflasyonuna bağlamışlardır. Walt Rostow, yatırım oranının milli gelirin %5’inden yaklaşık %10’una yükselmesini sürekli ekonomik büyümeye geçişin bir ön şartı olarak göstermiştir.

• Bazı iktisat tarihçileri Sanayi Devrimi’ni, 16. yüzyıldaki coğrafi genişlemenin bir sonucu olarak dünya ticaretinde modern zamanlarda meydana gelen artışla açıklamışlardır. Bu görüşe göre dünya ticaretindeki artıştan en büyük payı İngiltere almış ve bu da İngiliz ihracat sanayisini uyararak genel ekonomik büyümeyi sağlamıştır.
• Sanayi Devrimi’nin diğer bir açıklamasını teknolojik değişmeler teşkil etmektedir. Joel Mokyr’e göre Avrupa’da insanların fizik çevreleri hakkındaki yararlı bilgi stokunun ve olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisinin kurulduğu deneylerin artmasını sağlayan 17. yüzyıldaki Bilim Devrimi ve 18. yüzyıldaki Aydınlanma, Sanayi Devrimi’nin temel hazırlayıcısı olmuştur. Bilim alanında ortaya çıkan bu gelişmelerin sağladığı bilgi birikiminin sınai makinelere ve iş organizasyonuna uygulanması ekonomik verimliliği yükseltmiştir.
• Sosyal davranışlarda ortaya çıkan köklü değişmeler Sanayi Devrimi’nin açıklanmasında kullanılan bir başka nedeni oluşturmaktadır. Felsefi ve dini düşüncelerdeki değişmelerin bir sonucu olarak çalışma ve tutumluluk insani erdemler olarak yüceltilmiş, servete karşı daha rasyonel bir ahlak anlayışı doğmuş ve serbest ekonomi gelişmişti. Sıkı çalışma, sabır, dürüstlük, rasyonellik, merak ve öğrenme arzusu gibi orta sınıflara ait değerler toplumun bütününe yayılarak ekonomik büyümeye elverişli bir kültürel çevre oluşturmuştu. Bütün bu değişmeler kapitalist teşebbüs ruhunun canlanmasını sağlamıştı.
• İktisadi gelişme uygun bir kurumsal çerçeve içinde gerçekleşebilir. Hukuki ve sosyal çevre doğal çevre gibi maddi gelişmeyi teşvik edici ya da engelleyici rol oynayabilir. On dokuzuncu yüzyıl İngiltere’sinde ekonomik faaliyetlerin çerçevesini oluşturan kurumsal yapı kişisel girişimciliğe ve teşebbüslere geniş imkân tanıyan, mesleki özgürlük ile coğrafi ve sosyal hareketliliğe izin veren, özel mülkiyete ve yasaların üstünlüğüne dayanan, maddi amaçlara ulaşmak için bilim ve  aklı esas alan özellikleriyle sanayileşme için uygun
bir ortam oluşturmuştur.