İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİ Dersi FELSEFE ELEŞTİRİLERİ VE CEVAPLARI (TEHAFÜTLER GELENEĞİ) soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU: İslâm dünyasında felsefî alandaki eleştirileri ortaya çıkaran hangi sebeplerden bahsedilebilir? Açıklayınız.


CEVAP: İslâm dünyasında felsefî alandaki eleştirileri ortaya çıkaran birçok sebepten bahsedilebilir. ilk dönemde felsefî fikirlerin bir kısmının siyasi hareketler tarafından kullanılmaya başlanması bu sebeplerden biri olarak değerlendirilebilir. Hassan Sabbah’ın (ö. 1124) felsefî fikirleri de kullanarak dine batınî yorumlar getirmesi bunun örneklerindendir. Buna ilaveten Şii Batınîliği’nin gelişmesi ve bunun Selçuklu Devleti’nin siyasi gücünü zayıflatan bir tarza dönüşmesi, başta Selçuk veziri Nizamülmülk (ö.1092) olmak üzere birçok devlet erkânını rahatsız etmiştir. Bu nedenle Selçuklu Nizamiye medresesinin büyük hocası Gazzâlî, bu fikirlerin kaynağı olan görüşleri eleştirmek için saray tarafından görevlendirilmiştir. O da bazı nedenlerden dolayı bir kısım felsefi fikirleri kendisine hedef seçmiştir. Bunun için felsefeye karşı en sert eleştirilerinin kaynağı olarak görülen Tehâfütü’l- Felâsife isimli eserini kaleme almış, böylece de Tehâfüt geleneği başlamıştır. Ebu Hamid el-Gazzâli, İslâm düşüncesinde dönüm noktasını oluşturan fikirler ileri sürmüştür. Özellikle kendisinden önce İslâm hakkında yorum yapan kelâmcılar, filozoflar ve batınî görüşlere sahip kişiler hakkındaki fikir ve eleştirileri, İslâm düşünce hayatında ciddi kırılmalara sebep olmuştur. Gazzâli büyük birikimi ve zekâsını kullanarak yazdığı eserlerle kendisinden sonra felsefeye karşı felsefî-kelâmî veya yalnızca kelâmî anlamda etkili bir düşünce mirası bırakmıştır.