İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ II Dersi İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNE GENEL BİR BAKIŞ soru detayı:

CEVAP:

Astronomi (gökbilim) matematik gibi eski bir bilimdir. Ancak bu bilimin kavramsal olmaktan çıkıp uygulamalı bir bilim haline gelmesi Müslüman gökbilimcilerle olmuştur. Bunda İslam dünyasında Rasathane (gözlemevi)’nin kurulması ve orada çok çeşitli gözlem aletlerin icat edilmesidir. Yunanlılarda gözlemevi yoktur; yaptıkları basit gözlemleri yüksek tepelerde yapıyorlardı. Me’mun, etrafına topladığı bilginlerle Bağdad’ta ilk defa bir gözlemevi ve usturlâb (astrolâb) olarak bilinen aletlerle gözlemler yaptırmıştır. Daha sonra İslam dünyasının birçok şehrinde gözlem evleri yapılmış ve yeni gözlem aletleri icat edilmiştir.
En önemli gözlem evlerinden birisi, İlhanlılar döneminde bugünkü Azerbaycan sınırları içinde kurulan Merağa Gözlemevidir. Hülâgü Han bu rasathaneyi ünlü matematikçi ve gökbilimci Nâsırûddin Tûsî’nin isteğiyle 1256 yılında kurmuştur. Buranın müdürlüğünü uzun süre bu bilgin yapmıştır. Dönemin diğer ünlü bilginleri de orada görev yapmışlardır.
İkinci önemli gözlem evi, Uluğ Bey (1394-1449)’ın Semerkant’ta 1419 açtığı Semerkant Rasathanesi’dir. Aynı zamanda ünlü bir gökbilimci olan Uluğ Bey’den başka Gıyaseddin Cemşid, Ali Kuşçu, Kadizâde-i Rûmî gibi birçok bilgin de orada çalışmıştır.
İslam dünyasında kurulan diğer önemli bir gözlemevi de, İstanbul Rasathanesi’dir. Bunu dönemin ünlü bilgini Takiyuddin (1521-1585) III. Murad zamanında 1576 yılında kurmuştur. Kendi icat ettiği yeni gözlem aletleri vardır. Avrupa’da bunlar o dönemde henüz bilinmekteydi. Ancak bu gözlemevi uzun ömürlü olamamıştır. Kıskançlık ve yanlış din anlayışları yüzünden aynı yıl içerisinde yıktırılmıştır.