SORU: İstanbul mutfağının 15. ve 20. yüzyıllar arasında
etkilediği iç ve dış unsurlar nelerdir?
CEVAP: İstanbul mutfağı, 15. ve 20. yüzyıllar arasında da
hem kendi içinde hem de dış unsurlardan etkilenerek
değişmiştir. Öncelikle klâsik dönemde İstanbul mutfağının
biçimlenmesinde etkili olan önemli unsurun, imparatorluk
elitinin bu şehirde yaşaması olduğu belirtilmelidir.
Şehirdeki saray ve konaklar, mutfaklardaki rafineleşmeye
ve damak zevkindeki incelmeye öncülük etmişlerdir.
Bununla birlikte, bu elit mutfakların halk mutfağının tesirinden arınmış olduğunu düşünmemek gerekir.
Karşılıklı bir etkileşim söz konusudur fakat saray ve
konakların halk mutfağına tesirinin ağırlığı aşikârdır. En
azından 19. yüzyılda İstanbul halk mutfağında
gördüğümüz “saray”a atfen verilen yemek isimleri bile,
saray usulü yemek yapma eğilimini veya halk
mutfağındaki saraya yönelik öykünmeyi ortaya koyar.
İstanbul mutfağındaki değişimin diğer bir sebebi de, 16.
yüzyıldan itibaren bu şehre giren yeni ürünlerdir.
İstanbulluların 16. yüzyılın ilk yarısında tanıştıkları kahve,
17. yüzyılda şehre giren ve tüketimi hızla yayılan bamya,
aynı yüzyılın sonunda şehir pazarlarında rastlanmaya
başlanan yeşil domates, 18. yüzyılda başkentin pazar
tezgâhlarında yer bulan yeşilbiber, fasulye, portakal ve
nihayet 19. yüzyılda başkent piyasasında görülen ve bu
dönemde mutfakta yaşanan modernleşmeyi farklı
açılardan etkileyen makarna, puding, patates vd. ürünler,
İstanbul mutfak kültüründeki değişimde farklı boyut ve
derinlikte belirleyici olmuşlardır.