SORU: Istıslâh nedir?
CEVAP: Istıslah, genel olarak maslahat-ı mürseleyi dikkate alma, ona göre hüküm verme anlamına gelir. Maslahat, asıl itibariyle, yararı sağlama (celb-i menfaat) veya zararı gidermeden (def-i mazarrat) ibarettir. Gazzâlî, maslahatın bu anlamının halkın amaçlarına göre olduğunu, kendisinin ise maslahat sözüyle ‘Şer‘in amacını koruma’ anlamını kastettiğini belirtir. Şer‘in insanlara ilişkin olarak amacı, onların din, can, akıl, nesil ve mallarını korumak olmak üzere beş noktada toplanabilir. İşte bu beş temelin korunmasını içeren her şey maslahat, bu beş temeli ortadan kaldıran her şey de mefsedet olup, bu mefsedetin giderilmesi maslahattır. Kıyas konusunda geçen ‘münâsib anlam’ deyimleriyle daha çok bu tür maslahat kastedilir. İslâm bilginleri İslâm dinindeki hükümlerin, kulların dünyevî ve uhrevî yararlarını sağlama amacını güttüğü noktasında fikir birliği içindedirler.
