OSMANLI TARİHİ (1876-1918) Dersi SON HAMLE: II. MEŞRUTİYET YILLARINDA OSMANLI DEVLETİ soru detayı:

CEVAP:

Ayrılıklar 4-9 Şubat 1902 tarihinde, Paris’te yapılan ilk Jön Türk kongresinde kendini gösterdi. Kongreye Türk muhaliflerden başka, Fransa’da bulunan, Arap, Arnavut, Ermeni, Rum, Yahudi gibi mülteciler de katıldı. Kongre sonunda Fransız pozitivizminin savunucusu Ahmet Rıza’nın başkanlığında Terakki ve İttihat gurubu ile İngilizlerin yükselişine hayran olan ve Edmond Demolins’in fikirlerinden etkilenen Prens Sabahattin’in (1878-1948) liberal eğilimli ve muhtariyeti (özerklik) savunan “Teşebbüs-i Şahsı ve Adem-i Merkeziyet” gurupları ortaya çıktı. İki gurubun arasındaki ayrılık sadece benimsenen felsefi ekoller ile sınırlı değildi. Asıl ayrılık hedefe vardıracak yöntemler üzerinde çıkmıştı. Prens Sabahattin’i destekleyenler, sadece propaganda yolunu değil, askerî teşkilatlanmayı da sağlayıp, İngilizlerin dikkatlerinin çekilmesini istiyorlardı. Ancak bundan da önemlisi, Prens Sabahattin ile birlikte hareket eden bazı Ermeniler, 1856 Paris ve 1878 Berlin anlaşmalarında imzası olan Avrupa devletlerinin reform yaptırmak üzere bu sürece müdahil olmalarının sağlanmasını teklif ediyorlardı. Hatta şiddetli tartışmalara rağmen bu fikirleri kongrenin sonuç bildirisinde de yer aldı. Ahmet Rıza ve taraftarları ise bu meselenin bir iç mesele olduğunu söyleyerek dış müdahaleye imkân verecek tavırlara şiddetle karşı geldi. Bu tarihten sonra diğer guruptan tamamen uzaklaşan Teşebbüs-i Şahsı ve Adem-i Merkeziyet gurubu da ağırlıklı olarak Osmanlı Asya’sında (Suriye, Irak ve Anadolu) teşkilatlanmaya başladı. Jön Türkler de Osmanlı İttihat ve Terakki cemiyetini yeniden kurup, her tarafta kendilerinden söz ettirmeye başladılar. Cenevre ve Kahire’de cemiyete yeni katılımlar oldu. Avrupa’da birbirinden bağımsız çalışan bu iki gurup 1907 yılında Cenevre’deki Ermeni Taşnaksutyun Cemiyeti’nin daveti ile İkinci Jön Türk Kongresi’nde bir araya geldiler.