TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ Dersi KONAK PARAZİT İLİŞKİLERİ soru detayı:
SORU:
Kaç çeşit ara konak vardır, bu ara konakların en önemli özellikleri nelerdir, bunlara örnek veriniz?
CEVAP:
Parazitin ara konak üzerinde gelişme geçirip geçirmemesine göre iki tür ara konak vardır.
1. Hakiki Ara konak: parazit ara konakta bir gelişim veya çoğalma evresi geçiriyorsa bu tip ara konağa hakiki ara konak denir. Bu tip ara konaklar parazitin gelişmesini tamamlayabilmesi için gerekli olan ara konaklardır. Eğer bu ara konaklar olmazsa enfeksiyon zinciri kırıldığı için parazit gelişmesini tamamlayamaz. Olgunu insanların bağırsaklarında yaşayan Taenia saginata’nın larvaları sığırların kalp ve kaslarında yaşarlar. Bu nedenle sığırlar Taenia saginata’nın hakiki ara konaklarıdırlar. Eğer insanlar bu larva şeklini çiğ ya da az pişmiş etlerle almazlarsa kendilerinde bu parazit gelişemez. Yani ara konak sığırlar olmazsa parazitin larva şekli olmaz, parazitin larva şekli olmazsa parazit de insanda gelişemez. Bu nedenle bu tip ara konaklar parazitin gelişmesi için mutlaka gereklidirler.
2. Paratenik Ara konak: parazit girdiği ara konakta herhangi bir gelişme göstermeden latent halde son konak tarafından alınmayı beklerse bu tür ara konaklara da paratenik ara konak adı verilir. Paratenik ara konaklar parazitin biyolojisini tamamlayabilmesi için mutlaka gerekli olan ara konaklar değildir. Bu tip ara konaklar parazit ile son konak arasında köprü kurarak ekolojik bir boşluğu doldurur. Parazitin larval dönemi bu konağın vücudunda herhangi bir gelişme göstermez fakat canlılığını da kaybetmeden hayatını sürdürür. Böyle bir konak son konak tarafından av olarak avlanıp yendiğinde parazit yaşam döngüsünü tamamlar. Paratenik konaklar olumsuz durumlarda parazite ikinci bir şans tanırlar. Bu tür ara konaklar parazitin hem doğada dağılımını hem de uygun son konaklar bulunmadığında hayatını devam ettirmesini sağlar. Evcil kanatlı hayvanların trakesinde yaşayan Syngamus trachea bu konuda örnek gösterilebilir. Bu parazit normalde direkt gelişir. Herhangi bir ara konağa ihtiyaç duymadan üçüncü dönem larvaların alınmasıyla enfeksiyon şekillenir. Bu larvalar dış şartlara dayanıksızdır. Bazen larva taşıyan yumurtaları yer solucanları yerler. Larvalar bu solucanlarda gelişmeden bekler ve bunları yiyen kanatlılara bulaşır. Burada yer solucanları paratenik ara konaklardır. Dış şartlara dayanıksız olan yumurtalar yer solucanları tarafından alındığında olumsuz etkilerden de korunmuş olur.