CEVAP:

• Sağ-Sol: Çerçevenin sağ ve sol olarak ikiye
ayrılması, çerçevelemede yararlanılabilecek
yöntemlerden biridir. Böylelikle çerçeve
psikolojik olarak iki farklı bölümde ele alınır ve
çerçevenin dengeli ya da dengesiz bir yapı
oluşturulmasında, ekranın sağ ve solu arasındaki
boş ve dolu alanların dağılımına dikkat edilir.
Psikolojik olarak çerçevenin tam ortası ağırlık
noktası olarak kabul edilir. Yatay bir oryantasyon
olan kamera çerçevesinde, dikey düzlemler
yerleştirilirken sağ ve sol alanlar dengeleyici
birer unsur olarak kabul edilir. Kompozisyonun
oluşturulmasında görsel ağırlıklar çerçevenin sağ
ve solu göz önünde bulundurularak dağıtılır.
• Aşağı-Yukarı: Kamera çerçevesinin
düzenlenmesinde yararlanılan bir başka ayrım
ise, çerçevenin aşağı ve yukarısı ile ilgili
dağılımlardır. Bir çerçevenin aşağı ve yukarısı ile
ilgili düzenlemelerindeki temel etken, insanların
zihinlerinde oluşan ufuk çizgisidir. İnsanın
yeryüzünde çevresinde bulunan nesnelerle
ilişkisine dayanır. Bilindiği gibi insan için
görülebilecek en uzak nokta ufuk çizgisidir ve bu
çizgi yatay bir düzlemi ifade eder; oysa insanoğlu
bu yatay düzlemde, kendi vücudu ve şekli
itibarıyla dikey konumdadır. İnsanoğlunun iki
bacağının üzerinde duruyor olması, onu birçok
canlıdan ayırır ve yatay konumdan dikey konuma
taşır. Ancak çevresindeki diğer tüm nesneler ise,
yatay oryantasyonda görünen yeryüzü üzerine
konumlanmış diğer nesneler ve canlılardır. İşte
bu nesneler arasında en dikkat çekenler ve
diğerlerinden ayrılanlar ise dikey konumda olan,
diğerlerinden daha yukarıda olan nesnelerdir.
Yatay bir düzlem olan yeryüzü üzerindeki, dikey düzlemler diğerlerine oranla daha çabuk ve
çarpıcı bir şekilde algılanır. İşte yatay bir
oryantasyon olan çerçeve içine yerleştirilecek
olan dikey düzlemler de, gerçek yaşamda
karşılaştığımız deneyimlerimize benzer sonuçlar
verir. Çerçevenin aşağısı ile yukarısı arasındaki
ilişki, insan algısında ufuk çizgisinin işlevine
benzeyen bir yapı sergiler. Kompozisyonu
oluşturmada belirleyici bir işlev taşır. Tıpkı
çerçevenin sağı ve solu arasında oluşturulan
psikolojik ağırlık noktası gibi, çerçevenin aşağı
ve yukarısı da bir denge unsuru olarak
kullanılabilir.
• X, Y ve Z Eksenleri: Çerçevelemede X ve Y
eksenleri görüntüdeki yatay ve dikey öğelere
karşılık gelir. X ekseni çerçevenin yatay boyutu, Y
ekseni ise dikey boyutu olarak kabul edilir.
Çerçevede yatay olarak yer alan görsel öğeler X
ekseni doğrultusunda yer alırlar ve gözde yatay bir
görme alanı oluştururlar. Dikey nesneler ise
çerçevede Y ekseni boylamında yer alırlar.
Fotoğraf, film ve video görüntülerinin ikiboyutlu
olarak anılmasının nedeni de X ve Y eksenleridir.
Yatay ve dikey boyut olarak görüntüler iki boyutta
oluşur. Z ekseni ise, ikiboyutlu görüntülerde üçüncü
boyut izlenimi veren eksendir. Gerçek anlamda bu
teknolojiler üçboyutlu görüntü oluşturmazlar;
ancak, Z ekseni sayesinde insan gözü bu görüntüleri
üç boyutluymuş gibi görür. İşte görüntüleri
üçboyutlu olarak algılamamızı sağlayan,
çerçeveleme düzeninde yararlanılan bu görsel öğe
ise Z ekseni olarak anılır. Z ekseni oluşturacak
şekilde düzenlenen görüntüler, çerçevelere derinlik
kazandırır ve gerçeğe daha yakın bir görsellik
sağlar.