MALİYE POLİTİKASI Dersi BÜTÇE AÇIĞI SORUNSALI soru detayı:
SORU:
Kamu açıklarının Merkez Bankası kaynaklarından
finanse edilmesi durumunda oluşan enflasyonun kamu
kesimi üzerindeki olumsuz etkisi nedir?
CEVAP:
- İlgili olumsuz etkiler şöyle özetlenebilir:
Para tabanı genişletilmesinin kamu kesimi
üzerindeki birinci etkisi, ekonomide oluşan genel
enflasyon nedeniyle kamu kesiminin piyasadan
yaptığı alımların giderek pahalı olmaya başlaması
şeklinde belirir. Doğal olarak bu durum kamu
harcamalarını ve bütçe açığını olumsuz yönde
etkiler. Bütçe kısıtı altında, ekonomide görülen
genel fiyat artışları, reel maaşların gerilemesine,
kamu personelinin kalitesinde erimeye yol açar.
Kamu bütçesinde tahdidi ödenek olarak tahsis
edilen personel özlük hakkı ödemelerinin
saptanmasında kullanılan zımni deflatör oranının
(gelecek dönem enflasyon oranı tahmini), bütçe
denkliğinin sağlanabilmesi için genellikle gerçek
enflasyon oranından düşük saptanması, enflasyon
karşısında reel maaşların erimesine yol açar.
- Para tabanı genişletilmesinin kamu kesimi
üzerindeki ikinci olumsuz etkisi, gerçekleşen
enflasyon etkisine bağlı olarak, vergi gelirlerinin
tahakkuk ve tahsil aşamalarında yaşanan reel
değer kaybında görülür. Tanzi etkisi olarak
bilinen süreçte, beyanname usulü ile ödenen
vergilerde tahsilatın taksitli yapılmasına bağlı
olarak gelirin elde edilmesi ile ödeme dönemleri
arasında yaklaşık bir yıllık bir sürenin bulunması,
kamunun vergi geliri üzerinde, faiz kaybı dışında,
enflasyon oranına bağlı olarak değer kaybına
neden olur. Tanzi etkisi, verginin tarh ve
tahakkuk dönemleri arasındaki farka bağlı olarak
potansiyel gelirde hem enflasyonun neden olduğu
değer erimesi hem de faiz kaybı ile oluşur.
Para tabanı genişletilmesinin kamu kesimi
üzerindeki birinci etkisi, ekonomide oluşan genel
enflasyon nedeniyle kamu kesiminin piyasadan
yaptığı alımların giderek pahalı olmaya başlaması
şeklinde belirir. Doğal olarak bu durum kamu
harcamalarını ve bütçe açığını olumsuz yönde
etkiler. Bütçe kısıtı altında, ekonomide görülen
genel fiyat artışları, reel maaşların gerilemesine,
kamu personelinin kalitesinde erimeye yol açar.
Kamu bütçesinde tahdidi ödenek olarak tahsis
edilen personel özlük hakkı ödemelerinin
saptanmasında kullanılan zımni deflatör oranının
(gelecek dönem enflasyon oranı tahmini), bütçe
denkliğinin sağlanabilmesi için genellikle gerçek
enflasyon oranından düşük saptanması, enflasyon
karşısında reel maaşların erimesine yol açar.
üzerindeki ikinci olumsuz etkisi, gerçekleşen
enflasyon etkisine bağlı olarak, vergi gelirlerinin
tahakkuk ve tahsil aşamalarında yaşanan reel
değer kaybında görülür. Tanzi etkisi olarak
bilinen süreçte, beyanname usulü ile ödenen
vergilerde tahsilatın taksitli yapılmasına bağlı
olarak gelirin elde edilmesi ile ödeme dönemleri
arasında yaklaşık bir yıllık bir sürenin bulunması,
kamunun vergi geliri üzerinde, faiz kaybı dışında,
enflasyon oranına bağlı olarak değer kaybına
neden olur. Tanzi etkisi, verginin tarh ve
tahakkuk dönemleri arasındaki farka bağlı olarak
potansiyel gelirde hem enflasyonun neden olduğu
değer erimesi hem de faiz kaybı ile oluşur.