CEVAP:

Bilim ya da epistemoloji temelli metafizik eleştirisinin bir diğer önemli uğrağı da on sekizinci yüzyılda Kant olmuştur. Hume’un ardılı olan Kant’ın eleştirisi, bununla birlikte Hume ve Comte’un eleştirisinden farklılık gösterir. Kant, onlardan farklı olarak aklın ya da rasyonel faaliyetin bilimde asla tüketilemeyeceğini kabul etmişti. O da bilime inanç besleyen biriydi, bu yüzden Newton fiziğini felsefi olarak temellendirdi. Kant, bizim bilimsel bilgiye erişme sürecinde dış dünyadan birtakım duyumlar aldığımızı, bilginin deneyim üzerine yükselebileceğini kabul etti. Ona göre, insan sadece algıladığı şeyleri, onun ifadesiyle fenomenleri bilebilir. Bilim alanındaki veya fizik dünya ile ilgili bu bilgi, üstelik doğru ve kesin bir bilgi olmak durumundadır. ‹kinci olarak da bu bilgi duyumlar veya deneyim ile aklın kolektif çalışmasının eseri olarak ortaya çıkar. Ama metafizik alana, yani numenler alanına geçildiğinde, akıl ile deneyimin işbirliğinin ürünü olan bilgi imkânsız hale gelir. Kant işte bu temel üzerinde, metafiziği genel metafizik ve özel metafizik olarak ikiye ayırmış, genel metafiziği ontolojiyle özdeşleştirirken özel metafiziği rasyonel teoloji, rasyonel psikoloji ve rasyonel kozmoloji olarak üç bölümde toplamıştı.