FELSEFE Dersi METAFİZİK soru detayı:
SORU:
Kant'ın metafizik alanı temellendirdiği sorular nelerdir? Bu sorular ışığında Kant'ın inanca bakışını açıklayınız.
CEVAP:
Başka bir deyişle, metafizik alanla, yani duyuların ötesinde kalan numenler alanıyla ilgili sorular, üç başlık altında toplanabilir:
- Tanrı ile ilgili sorular,
- ruh ile ilgili sorular ve nihayet,
- evrenin başı sonu veya maddenin yapısı ile ilgili sorular.
Bu soruların ilgili olduğu üç konu veya varlık alanından her üçü de duyuların ötesinde kalır. Duyuların ötesinde kaldıkları için, bu konularla ilgili olarak bizim elimizde duyusal malzeme olamaz. Bu ise metafizik alanla ilgili bilgi için gerekli duyusal malzemeden yoksun bulunduğumuz anlamına gelir. Oysa bilgi, akıl ile duyuların ortak çalışmasının ürünü olmak durumundadır. Duyular çalışmayınca veya gözlem olmayınca, akıl metafizik alana geçtiğinde bir başına kalır. Akıl bu alanda, Kant’ın deyimiyle antinomilere, yani çelişkilere düşer. Söz gelimi idealist birinin aklı “Tanrı’nın var olduğu”, “ruhun ölümsüz olduğu”, “evrenin bir başlangıcının bulunduğu” iddialarıyla öne çıkabilir. Buna karşın materyalist birinin aklı kendisini “Tanrı’nın olmadığı”, “ruhun ölümlü olduğu” ve “evrenin bir başlangıcının olmadığı” iddialarıyla ifade edebilir. Hangisi haklıdır, hangisinin iddiaları doğrudur? Kant, bu konularda sağlam bir karar verilemeyeceğini söylemiştir. Karar vermek için elimizde sağlam delillerin, geçerli bilgimizin olması gerekir. Ama burada bilgi yok. Metafizik alanla, yani duyuların ötesinde kalan alanla ilgili bilgimiz olamaz. Öyleyse insan bilgisi, fenomenlerin bilgisiyle sınırlıdır; o, numenleri bilemez. Kant, önce burada susmak gerektiğini ifade etmiştir. Fakat sözüne, öyle sanılır ki, kendisi de sadık kalamamıştır. Nitekim meşhur sözlerinden bir başkasında “İnanca yer açmak için bilgiyi sınırlandırdım” demiştir.