SORU: Kelime tabanlarında dudak uyumu Türkçe ve Arapça’da nasıl farklılık göstermektedir?
CEVAP: Arap harfleri ile yazılmış metinlerde “ötre ,??” esre” ,??” üstün” ?? gibi harekeler yardımı ile dudak uyumunu tespit etmek, dil uyumuna göre daha kolaydır. Harekenin bulunmadığı metinlerde ise dudak uyumu ancak “vav " ,"? “ye " "? gibi harfler sayesinde tespit edilebilir. Klasik Osmanlı Türkçesinde önceleri kelime tabanlarında dudak uyumu yoktu: altun, bıldurcın, çalu, delü, eyü, gümiş, incü, kendü, ordı, öbir, pusı, süri, uyukı, yavru. XVII. yüzyıldan itibaren ise bazı kelimeler uyumlu ve uyumsuz olarak metinlerde yer alır: arkırı / arkurı, bitün / bütün, demür / demir, erük / erik, kıragı / kıragu, ko?şı / ko?şu, kurı / kuru, örtü / örti, pusu / pusı, saru / sarı, togru / togrı, tutı / tutu. XVII. yüzyılda yazılmış bir çeviriyazılı metin olan Meninski, son seste ? ile yazılan bazı kelimeleri ?ile kaydetmiştir: arkuru ?????? / arkırı ?????? , buzagı ?????? / buzagu ????? . Bu da konuşma dilinde bazı kelimelerde dudak uyumunun bulunduğunu gösterir. Viguier ve Bianchi’de ikili şekiller görülür: aşurı-aşırı, içün-için, kapu-kapı; bınarbunar-punar, borı-boru, delü- deli, ütü-üti.