SORU: Klasik dönemde İstanbul’da tüketilen tahıl türleri
nelerdir?
CEVAP: Klâsik dönemde tahıllardan buğday/un, pirinç,
mercimek, nohut, bakla ve şehriye pazarlarda yer alan
ürünlerdi. Başkentte undan yapılan yiyecekler oldukça
çeşitliydi. 17. yüzyıl ortalarına kadar bu piyasada görülen
has (yüksek kaliteli) ve harcî (normal ve düşük kaliteli)
ekmeğe bu dönemde hassü’l-hâs denilen çok yüksek kaliteli bir ekmek daha katılmıştır. Ekmeğin dışında çörek
(ekmeği), susamlı çörek, yağlı çörek, kaba çörek, yarma
çörek, çakıl ekmeği, Şam pidesi, hurde (küçük) halka, hurde
yağlı halka, simit (yüksek kaliteli un) halkası, Şam halkası,
harcî (düşük kaliteli undan yapılan) halka, simit, susamlı
halka, sükkerî (şekerli) Galata halkası, gevrek, halka
gevrek, kâk gevrek, yarma gevrek, Arap gevreği, yarma
Arap kâkı, halka kuru kâkı, gözleme, lokma, lokma-i sâfî,
ağdalı lokma, yağlı lokma, tâbe (tava) lokması, hurde
lokma, börek, etli börek, Şam böreği, kâhî börek, tabla
böreği, hurde kâhî, tabla kâhî, katmer kâhî, birerlik kâhî,
börekli kâhî, poğaça, yağlı poğaça gibi çeşitler yer
alıyordu. Başkentin seçkin mekânı sarayda ise çeşitler daha
farklıydı: nân-ı müdevver, nân-ı pîç, nân-ı nohut, nân-ı
mirahûrî, nân-ı kirde, nân-ı sükkerî, nân-ı pite, imam
ekmeği, çörek, poğaça-i revganî, poğaça-i pîç, semiz halka,
simid halka, gözleme, börek, börek-i sükkerî, tavuk böreği,
rikak (yufka), peksimed, nukul (nokul) ve nukul-ı sükkerî.
Ziyafet sofralarında bu çeşitlere yenileri katılabiliyordu.
Mesela Fatih’in, oğulları Bayezid ve Mustafa’nın sünnet
düğünlerinde verdiği ziyafetlerde, şekerli nukul yanında
bademli, fıstıklı, kişnişli, çam fıstıklı (habb-ı sanevber),
tarçınlı ve karanfilli nukullar da sunulmuştu. Evliya Çelebi
İstanbul’da somun ekmeğinin dışında lavaş ekmeğinin
varlığından ve Ramazan ayında ise günümüzdeki gibi pide
çıkarıldığından bizi haberdar etmektedir.