SORU: Kurulan özerkliklerin akıbeti ilerleyen zamanlarda ne oldu?
CEVAP: Bolşevikler Rusya’daki iç savaşta üstünlük sağlayarak 1920 yılına gelindiğinde artık neredeyse tüm Rusya’da hâkimiyet kurdu. Zaten çok kısa süren Hokand özerkliği Sovyetler karşısında fazla direnemedi. Taşkent, Hive ve Buhara da 1920’de artık Sovyet kontrolüne geçmişti. Geriye sadece Kazaklar kalıyordu. Oldukça geniş topraklara sahip eski Bozkır Genel Valiliği topraklarında Alaş özerkliğini ilan eden Kazaklar, Ahmet Baytursunov (1873-1937) liderliğinde Sovyetlerle anlaşma yoluna gitti. Böylelikle 11-20 Ocak 1920’de Sovyetlerle yapılan görüşmeler sonucunda Kazak Alaş Orda hükûmeti feshedildi. Tüm Türkistan halklarının en büyük isteği özerklik ve Ruslarla eşit haklara sahip olmaktı. İç savaştan galip çıkan Sovyet yönetimi de tam olarak bunları vaad ediyordu. Lenin, birçok yazısında ve konuşmasında tüm Rusya halklarının kendi kaderlerini tayin etme hakkının olduğunu ve Bolşevik devriminin de bunu garanti altına aldığını ifade etmiştir. Silahlı mücadelede Bolşevik Ruslara karşı bir türlü galip gelemeyen Türkistan halkları söz konusu özerklik vaadi karşısında mecburen anlaşma yoluna gitti. Sonuçta SSCB’nin kurulduğu 1922 yılında tüm Orta Asya halkları artık Sovyet hâkimiyeti altına girmişti. Sovyet yönetiminin çözmesi gereken en büyük sorun Orta Asya’nın özerk yönetimlerinin nasıl olması gerektiğiydi. Bunu da “Ulusal Sınır Belirleme” süreci adı verilen kapsamlı siyasi proje ile gerçekleştirdi.