TÜRKİYE'DE FELSEFENİN GELİŞİMİ II Dersi TÜRK DÜŞÜNCESİ-TÜRKÇE-ELEŞTİRİLER soru detayı:

CEVAP:

Gökberk, 1982 ve 1983 yıllarında yapılan söyleşilerinde Türkiye’de felsefenin durumuyla ilgili olumsuz bir resim çizmektedir. Ona göre, yaratıcı ulusal felsefenin sınırlarını çizmek zordur ve Türkiye’de çağdaş felsefe bakımından özgünlük yoktur. Türkiye’de özgün felsefe olmamasının nedenleri olarak, büyük bir felsefe geleneğinin olmaması, Cumhuriyet döneminde felsefeci sayısının azlığı ve yeterli düşünce özgürlüğünün bulunmaması sayılmışlardır. Ona göre, felsefenin gerektiği gibi gelişememesinin en büyük nedeni, gereği kadar özgürlük olmamasıdır. Çünkü felsefe, en radikal, en köke kadar inen soru demektir. Bunun için de mutlaka özgürlük gereklidir ve yasalar ile töreler buna elverişli olmalıdır. Felsefenin, karşında soru soramayacağı hiçbir konunun olmaması gerekir. İlk özgür ortam II. Meşrutiyet döneminde başlamıştır. Buna rağmen Türklerde filozof çıkmamasının nedeni olarak, bizim dünyamızın tek kişinin özgür olduğu ve despotik bir yapıya sahip olması gösterilmiştir. Batı’da Magna Carta, tek kişinin egemenliğine karşı çıkışın örneğidir. İslam medeniyetinde Farabi örneğine karşı, felsefenin bağımsız olmadığı, dinin emrinde olduğu cevabını vermiştir. Ona göre, Farabi döneminde felsefe ne konusu seçebiliyor ne de araştırabiliyor, ne de yöntemini seçebiliyor. Gerçek anlamda özgürlük olmadığı için gerçek felsefe de hiçbir zaman olmamıştır. Özgürlük, Cumhuriyetle gelmiştir. Tanzimat’tan beri biz de bu görüşün (dünyaya felsefi bir tavırla yaklaşma) içindeyiz. Atatürk devrimleri, bu görüşü daha tutarlı, daha kestirmeden, daha hızlı bir benimseme denemesidir. Atatürk’ün “hayatta en hakiki mürşit ilimdir” sözü, bundan 2500 yıl önce bizim topraklarımızda tarih sahnesine çıkmış olan bu tutumun bir dile gelmesidir. Bu görüşün bütün dünya tarafından benimsenmiş olması, bütün insanlığı kavrayan bir tarih, ancak şimdi gerçek olmağa başlamıştır. Gökberk’in sunduğu veriler, onun, Türkiye’de felsefenin iyi bir durumda olmadığını düşündüğü göstermektedir.