SORU:
Marx’ın din konusuna yaklaşımı dini hayatın bazı örneklerini açıklamakta, hatta anlamakta yardımcı olsa da bütün din olgusunu açıklamakta yetersiz kaldığı konular bulunmaktadır. Bunları açıklayınız.
CEVAP: - Dinin işlevi hususunda kendi teorik çerçevesini bir açıklama temeli olarak almış, dinlerin kendi içlerindeki çeşitliliklerine ve ne dediklerine hiç bakmadan bütün dinlerin üstyapı kurumları olarak maddi dünyanın bir yanlış bilinci olduğuna hükmetmiştir. Burada dindar insanların kendi eylemleri ve dünyaları hakkında ne dediklerini hiç önemsememiştir.
- Hâlbuki dindar insanların bu çeşitlilikleri arasında tam da egemen sınıflara direnişi motive eden, o direnişe dair güçlü teorik dayanaklar oluşturan söylemler de olabilir, olmuştur da. Din tarih boyunca her zaman egemen sınıflara hizmet etmiş değil, çoğu zaman yoksulların, ezilmişlerin, üstelik bu ezilmişliği başka bir dinî anlayışla içselleştirmiş olanların başkaldırışını da sağlamıştır. Dinin bir yandan egemen sınıflara karşı başkaldırıya teşvik ederken başka bir dinle de çatışmasının sayısız örnekleri hem tarihten hem de günümüzden bulunabilir. Açıkçası Marx, dinin toplumsal gerçekliğini bu doğrultuda tespit edip açıklayacak bir çerçeve sunamamıştır.
- Marx dini bir ideolojiye indirgerken tarihsel materyalizmi doğrultulmuş bir ideoloji olarak sunmuş, oysa bunun da benzer bir çarpık bilince yol açmasını da görememiştir.
