SORU: Marx’ın sanayi toplumuna yönelik eleştirileri nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Sanayi toplumuna yönelik eleştirisinde Marx, bilimsel icatlar ile teknolojik uygulamalar arasında giderek sistematikleşen bir ilişkiselliğin kurulmaya başlandığını, güç ile servetin buna bağımlı hale geldiğini ve teknolojinin hem kurtarıcı hem de tahakkümcü bir potansiyeli ifade ettiğini belirtir. Diğer bir deyişle, gerçek servetin yaratılmasının, ‘emek zamanı’ ile ‘istihdam edilen emek’ miktarından öte, bilimin genel durumuna ve teknolojinin ilerlemesine bağımlı hale geldiğini öne sürer. Buna göre, bilimin sistematik olarak sanayiye uygulanmaya başlanması ve teknolojik yeniliklerin süreklilik kazanması sonrasında; sömürü, iş saatlerinin ‘mutlak’ olarak uzatılması yerine üretkenliğin ‘nispi’ bir şekilde yoğunlaşması üzerinde odaklanacaktır.
