SORU: Marx, materyal koşulların değişmesinin eşliğinde gelişen toplumsal ve düşünsel gelişmeler olarak kavrar. İnsanlık tarihi, söz konusu değişmeleri beş dönemde incelenebileceğini iddia eder. Bunlar nelerdir?
CEVAP: İlgili beş aşama şunlardır: • İlk aşama, “ilkel komünizm” aşamasıdır. Bu tür toplumlarda mülkiyet olgusu henüz şekillenmemiştir. • İkinci aşama, “köleci toplum” aşamasıdır. Bu aşamada mülkiyet kavramı toplumsal olarak tanımlanmıştır ve sahip olanlar ile olmayanlar arasındaki mücadeleler net bir şekilde gözlemlenebilir. • Üçüncü aşama, “feodalizm” aşamasıdır ve bu aşamada köleci toplumdaki mülkiyet ilişkileri kuşaklararası olarak yerleşir. • Dördüncü aşama, “kapitalist toplum” aşamasıdır. Bu aşama diğer aşamalardan esaslı bir biçimde farklıdır. Öncelikle üretim sürecini ifade eden manüfaktür büyük ölçüde endüstri içerisinden şekillenmektedir. • Marx için beşinci aşama bir gelecek varsayımıdır ve “komünist” aşama olarak tanımlanır.
