HADİS TARİHİ VE USULÜ Dersi TEMEL HADİS KAYNAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR soru detayı:

CEVAP:

Bu türün en tanınmış eseri Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr’in (ö. 807/1404) Mecma’u’z- zevâid ve menba’u’l-fevâid adlı kitabıdır. Heysemî bu eserinde Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya’lâ el-Mevsılî ve Bezzâr’ın Müsned’leri ile Taberânî’nin üç Mu’cem’inin Kütüb-i sitte’de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir. Senedlerde sahâbîler dışındaki râviler zikredilmemiştir. Eser kırk dört kitab, 3642 bab ve 18.776 hadis ihtiva etmektedir. Eserde merfû, mevkuf ve maktû’ rivâyetler yer almaktadır. Heysemî, rivâyetleri sahih-zayıf ayırımı yapmadan kaynaklardan olduğu gibi almıştır. Dolayısıyla eserde sahih, hasen, zayıf hatta mevzû hadisler bulunmaktadır. Ancak Heysemî sahâbî dışındaki râviler hakkında cerh ve ta’dil açısından ayrıntılı bilgi vererek rivâyetlerin sağlamlık derecesini ortaya koymaya çalışmıştır. Rivâyetlerin hangi kaynaktan alındığına da işaret edilmiştir. Heysemî, bazen hadisin tamamını değil bir kısmını vermekte, bazen bir hadisi kitabın birkaç yerinde zikretmektedir. Mecma’u’z- zevâid beş kitabın Kütüb-i sitte’de yer almayan hadisleri bir arada görme kolaylığı sağlamaktadır.
Heysemî’nin bunun dışında, İbn Mâce’nin es-Sünen’i, Hâris b. Ebî Üsâme’nin (ö. 282/896) Müsned’i, Taberânî’nin iki Mu’cem’inde bulunup Kütüb-i sitte’de yer almayan hadisleri bir araya getirdiği üç zevâidi ile İbn Hibbân’ın Sahih’inde bulunup Sahîhayn’da yer almayan 2647 hadisi ihtiva eden Mevâridü’z-zam’ân ilâ zevâidi İbn Hibbân isimli eseri de bulunmaktadır.