İŞLETME ANALİTİĞİ Dersi İşletme Analitiği: Yöntemler ve Yazılımları soru detayı:
SORU:
Merkezi eğilim ölçüleri ve çeşitleri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP:
Merkezi eğilim ölçüleri, veri setlerine ilişkin özet bilgilerin elde edilmesinde kullanılmaktadır. Ortalama olarak da adlandırılan bu ölçüm değerleri; içinde bulundukları serinin en küçük değeri ile en büyük değeri arasında yer alır. Ortalamalar ölçüm değerlerinin merkezinde yer alırlar ve ortalamalardan yola çıkarak serileri anlamlandırmak mümkündür. Duyarlı ortalamalar ve duyarlı olmayan ortalamalar olmak üzere iki ana grupta incelenmektedir.
Duyarlı ortalamalar, veri setindeki tüm değerleri hesaplamaya katan ve set içerisindeki herhangi bir değişiklikten hemen etkilenen merkezi eğilim ölçüleridir. Aritmetik ortalama, geometrik ortalama, harmonik ortalama ve kareli ortalama duyarlı ortalamalara örnektir. Örneğin bir işçinin bir işi ortalama ne kadar sürede bitirebileceği daha önceden
aynı işi yapma sürelerinin bütününün aritmetik ortalaması alınarak tahminî olarak belirlenebilir. Buradaki ortalama hesabında bütün değerler hesaplamaya katılmak zorundadır.
Duyarlı olmayan ortalamalar, veri setindeki uç değerlerden etkilenmeyen ve hesaplamaya, veri setindeki tüm değerleri katmayan merkezî eğilim ölçüleridir. Mod, medyan ve kantil değerleri bu gruba giren merkezî eğilim ölçülerindendir. Örneğin bir ayakkabı üreticisi hangi numara ayakkabıdan aylık kaç adet üreteceği bilgisine daha önceki satışların mod değerlerine bakarak ulaşabilir. Böyle bir işlem için uç değerlerin önemi yoktur.