OLAYLARA MÜDAHALE ESASLARI Dersi Güç Kullanımı ve Dikkat Edilecek Hususlar soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Meşru savunma oluşma şartları ve meşru savunma ile ilgili kriterler nelerdir?


CEVAP:

Meşru savunma oluşma şartları neler diye baktığımızda;

  1. Maddi mahiyette haksız bir saldırı bulunmalıdır; saldırının somut olarak var olması gerekir; saldırının haksız olması demek, suç sayılmasını gerektirmez. Hukuk düzenine aykırı olması yeterlidir (TCK Madde 25/1; YCGK 10/10/1995 T.ve 1-213/271 K; CGK 7/11/1995-1-28/327K).
  2. Bu saldırı şahsın kendisine ya da başkasına yönelik olmalıdır (TCK Madde 25/1; YCGK 10/10/1995 T.ve 1-213/271 K).
  3. Malvarlığına ilişkin olsa bile saldırının herhangi bir hakka yönelmiş olması yeterlidir. Bu hak, savunanın kendisine ilişkin olabileceği gibi başkasına ait olması da mümkündür (TCK Madde 25/1; YCGK 10/10/1995 T.ve 1-213/271 K).

İlgili mevzuata bakıldığında meşru müdafaanın varlığı ve şartları bakımından hem genel ve özel güvenlik hem de vatandaşlar için bir ayrıma gidilmediği görülmektedir. Bununla birlikte meşru müdafaa için kriterler bulunmaktadır.

Bunlar;

  1. Haksız bir saldırıyı o andaki hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek (TCK Md. 25/1) için savunmada bulunulmalıdır. Saldırıyı kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde savunma yapılmalı, olayı önlemeye yeterli olan en az miktardaki kuvvet meşrudur.
  2. Başlayacağı muhakkak olan bir saldırıyı başlamış saymak zorunludur; başladığı takdirde savunmayı olanaksız kılacak veya çok güç hâle getirecek bir saldırıya karşı savunma yasal sayılmalıdır (TCK Madde 25/1; YCGK 10/10/1995 T.ve 1-213/271 K; CGK 7/11/1995-1-28/327K).
  3. Bitmiş olmasına rağmen tekrarından korkulan bir saldırıyı sona ermemiş saymak zorunludur (TCK Madde 25/1; YCGK 10/10/1995 T.ve 1-213/271 K; CGK 7/11/1995-1-28/327K).
  4. Saldırıya maruz kalan kimsenin kendi şahsi kusuru ile bu saldırıya sebebiyet vermesi, müdafaanın meşruluğunu ortadan kaldırmaz.
  5. Yasal savunmada hiçbir zaman ve hiçbir koşulda meşru savunmada bulunana kaçma yükümlülüğü yüklenemez ve kaçarak kurtulması istenemez. Kaçma şansı bulunan şahsın, kaçmak yerine kendisini savunmayı tercih etmesi meşru müdafaa hakkı kapsamındadır (YCGK 15/04/2003 T.ve 1-83/103).
  6. Yasal savunmada “sınırın kast olmaksızın aşılması hâlinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur (TCK Md.27/1).
  7. Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez (TCK Md. 27/2).

Meşru savunma ile ilgili dikkat edilmesi gereken diğer bir husus da bu hakkın nasıl kullanılacağıdır. Bu çerçevede, savunma ile saldırı aynı zamanda olmalı yani saldırı devam ederken gerçekleşmelidir. Saldırı gerçekleşip saldırganın etkisiz hâle getirilmesinden sonra şahsa saldırıda bulunmak meşru müdafaa olarak değerlendirilemeyecektir. Savunma, saldırıyı def edecek veya etkisiz kılacak ölçüde olmalıdır. Savunma ile saldırı arasında uygun oran bulunmalıdır (TCK Madde 25 G; YCGK 15/04/2003 T.ve 1-83/103 K). Masum şahısların asla zarar görmemesine dikkat edilmelidir. Meşru savunmada amaç, cezalandırma olmamalıdır. Son olarak meşru savunmaya neden olan direnç tamamen ortadan kalktığı anda, meşru savunma sona ermelidir.