SORU: Mezhep anlayışları içerisinde ne tür kavramlar yer almaktadır?
CEVAP: Genellikle mezhepler kendilerinin ehl-i hak, kendilerinden olmayanların ise ehl-i bâtıl olduklarını ileri sürmüşlerdir. Mezhepler Tarihi edebiyâtında benzer bir vasıflama, ehl-i istikâmet–ehl-i dalâlet karşıtlığında görülmektedir. İstikâmet doğru yolu; dalâlet ise doğru yoldan sapmayı, sapkınlığı anlatmaktadır. bid’at kavramı Mezhepler Tarihi açısından önemli bir kavram haline gelmiştir. Bid’at sözlükte “önceden olmadığı halde sonradan icat edilen şey” anlamına gelir. İtikat söz konusu olduğunda bid’at, kader, ahiret gibi inanç konularına dair Hz. Peygamber ve dört halife döneminde mevcut olmayan, sonradan ortaya çıkan yeni fikirler, iddialar, yorumlar, açıklama usulleri, tartışma metotları için kullanılmıştır. kendilerine ehl-i sünnet adını veren geniş Müslüman topluluklar, itikadî konularda kendi görüşlerini kabul etmeyen mezhep ve dinî gruplara “bid’atçılar’ anlamında ehl-i bid’at, ashâbü’l-bida’ ya da mübtedia adlarını uygun görmüşlerdir. Ehl-i Hevâ ya da Ashâbü’l-Ehvâ adlandırması ise, sünnetin istikametinde gitmek yerine nefislerinin arzu ve isteklerini, yani hevâ ve heveslerini izleyen, böylece ilahi ve nebevi kaynaklardan uzaklaşarak beşeri fikir ve düşüncelere tabi olan, bid’atlara sarılan gruplar için kullanılmıştır. Diğer bir olumsuz kavram olan ehl-i furkat, mezhep ve grupların ayrılıkçı özelliklerini, fırkalaşma eğilimlerini öne çıkartmaktadır. Ehl-i Sünnet ifadesine eklenen cemaat kelimesi ve genel olarak ehl-i cemaat kavramı ise ayrılıkçılığı ve fırkalaşmayı değil, bütünleşmeyi, cemaat halinde birlik ve beraberlik içinde olmayı anlatmak istemektedir.
