İLKÇAĞ FELSEFESİ Dersi Pre-Sokratikler: Natüralist Dönem soru detayı:
SORU:
Miletos Okuluyla ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldığında hangi konular öne çıkar?
CEVAP:
Genel hatlarıyla bu dönemde öne çıkan komular:
1. Bilimsellik adına en önemli uğraş gözlemdir. Ancak bu gözlem modern bilimin yöntemi olan kontrollü deney değildir.
2. Rasyonalizm düşünüş tarzının genel karakteridir. Okulun üyeleri doğayı gözlemleyerek süzdükleri bilgileri büsbütün akla uygun bir şekilde açıklamaya girişirler. Dolayısıyla, bu düşünürler akla duydukları sonsuz güven nedeniyle, aklın ulaştığı sonuçları kontrol etmeyi düşünmezler.
3. Miletos Okulu filozoflarının merkezi ilgileri arkhenin, yani her şeyin kendisinden meydana geldiği anamaddenin mahiyetine yöneliktir. Miletoslu filozoflar farklı farklı arkhelerden söz etmiş olsalar da, arkhenin ilahi, ölümsüz, ebedi ve ezeli olduğu konusunda hemfikirdirler. Dolayısıyla da Miletos filozoflarının arkhe tanımları tanrısal nitelikler taşır. Diğer bir deyişle, mitolojiyle bağlarını kopartmaya başlamış olsalar da, Miletosluların mitolojik düşüncenin etkisinden büsbütün kurtuldukları söylenemez.
4. Hareketin nasıl oluştuğu konusuyla doğrudan ilgilenmeyen Miletoslu düşünürler, var olanların meydana gelişinin nedenini, arkhenin canlılık özelliğine bağlarlar. Böylece hareketin başlatıcısı bir fail neden, Miletosluların felsefelerinde söz konusu edilmez. Ancak yine de bu düşünürlerin felsefelerine evrimci bir görüş hâkimdir. Başlangıçta, bugün gördüğümüz biçime sahip olmayan evrende, zaman içerisinde canlı olan ana maddenin evrilmesiyle var olanlar, sırasıyla meydana gelirler.
5. Bu dönemde saf felsefi düşünceden söz edilemez, filozoflar daha çok doğal olaylar üzerine görüşlerini teorileştirerek felsefenin zeminini oluştururlar. Sürtünme, doğum, yoğunlaşma, sıkılaşma, soğuma ve ısınma gibi doğal olayların organik ve fizik temelleri evrenin açıklanmasının modelini oluşturur.
6. Miletos Okulunun arkheye yönelen karakteristik düşünme tarzı, monist (tekçi) açıklamaları içerir. Anaksimandros’ un apeiron görüşü her ne kadar monist düşünceye indirilen bir darbe olarak düşünülse de, bu darbenin etkileri özellikle öğrencisi Anaksimenes tarafından derhal yok edilir.