CEVAP:

Milletler Cemiyeti Meclisi 19 Eylül 1925’te Uluslararası Sürekli Adalet Divanı’ndan, Lozan Barış Antlaşması’nın 3. maddesinin 2. fıkrasına göre vereceği kararların hukuksal niteliğini sordu. Nasıl bir karar alınması gerektiğini öğrenmek istedi. Türkiye bu sorunun hukuksal olmayıp siyasal olduğunu belirterek Divan’dan görüş istenmesine karşı çıktı ve temsilci göndermedi. Divan, 21 Kasım 1925’te Milletler Cemiyeti Meclisi’nin sorunun çözümüne ilişkin alacağı kararların bağlayıcı olduğunu ancak kararın oy birliğiyle alınması gerektiğini açıkladı. Milletler Cemiyeti Meclisi, 16 Aralık 1925’te Musul sorunu için oluşturulan komisyonun raporunu oy birliğiyle kabul etti. Bu Türkiye - Irak sınırının “Brüksel Hattı” olarak belirlenmesi demekti. Milletler Cemiyeti Meclisi 11 Mart 1926’da bir adım daha atarak bu kararın kesin olduğunu açıkladı. Türkiye, Milletler Cemiyeti Meclisi’nin aldığı kararlara şiddetli tepki gösterdi. Ancak Türkiye, İngiltere’nin Milletler Cemiyeti’nin en nüfuzlu üyesi olması, Şeyh Sait İsyanı’nın çıkması, Yunanistan’la mübadeleden dolayı sorunlar yaşanması ve iki ülkenin savaşın eşiğine gelmesi, ordunun güçlü olmaması, İtalyan politikacılarının Anadolu’ya yönelik istilacı nitelikli demeçler vermesi gibi nedenlerden dolayı savaşı göze alamadı. İngiltere’yle anlaşma yoluna gitmek zorunda kaldı. İngiltere, Türkiye ve Irak arasında 5 Haziran 1926’da “Türk- Irak Sınırı ve İyi Komşuluk İlişkileri Antlaşması” imzalandı.