CEVAP:

Uluslararası ticaret yollarının değişmesi de Osmanlı ekonomisini olumsuz yönde etkiledi. Hindistan’a Afrika’dan deniz yolunun açılması, başlangıcında Uzakdoğu ticaretinden yalnız bir kısmını bu yola çekti. On yedinci yüzyıldan itibaren Doğu Akdeniz ticaretine geleneksel kervan ticaretinden farklı organizasyonlarla aktif olarak katılmaya başlayan İngiltere ve Hollanda’ya ait imtiyazlı anonim ortaklıklar, yalnız Uzakdoğu ticaretini değil, Bursa ve diğer Osmanlı şehirleri için büyük önem taşıyan İran ipek ticaretinin bir kısmını da ellerine geçirdiler. Osmanlı yönetimi Avrupa’nın bu yükselen ekonomik güçlerine ülke içinde bolluk yaratmak ve gümrük gelirlerini artırmak amacıyla çeşitli imtiyazlar tanıyarak ticareti teşvik etti. Merkantilist Avrupa devletleri, kapitülasyon olarak adlandırılan bu ticari imtiyazların sağladığı imkânlardan da yararlanarak ticaret ilişkilerinin niteliğini değiştirdiler. Doğu Akdeniz Avrupa ticareti için bir açık pazar haline geldi. Avrupa malları Osmanlı el sanayii ürünleri ile rekabet etmeye başladılar. Özellikle etkilenen alan dokuma alanıydı. Bu alanda mamul mallardan ipek, tiftik ve pamuğun ham madde olarak ihracına doğru bir değişim görüldü. Bu eğilim Osmanlı sanayinin teknolojik durgunluğu ve İngiltere ve Fransa’nın koruyucu gümrük tarifeleri ile daha da güçlendi.