TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II Dersi Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatında Şiir-II (İkinci Kuşak) soru detayı:
SORU:
Muallim Naci'nin şiir ve şairliği nasıldır?
CEVAP:
Muallim Naci'yi edebiyat çevrelerinde üne kavuşturan ilk şiir kitabı Ateşpâre (1882) olur. Muallim Naci’nin ilk manzumelerinden itibaren dikkat çeken bir özelliği dil, teknik, ahenk ve şiiriyet açısından son derece oturmuş, sağlam metinler çıkarmasıdır. Kendi çağdaşlarının bir kısmı tarafından pek önemsenmeyen imalesiz, zihafsız bir vezin kullanması onun şiirdeki kabiliyetini gözler önüne serer. Recaizâde’nin ona “şair-i mâderzât”, yani anadan doğma şair demesinin altında da bu yatmaktadır. Recaizâde, Talim-i Edebiyat’ta “şiirde vuzuhun ve tabiiliğin” örnekleri olarak Naci’den “Kuzu” ve “Feryâd” gibi şiirleri almıştır. Ayrıca Sakız depremini konu alan ve şeklinde başlayan gazelini de tahmis eder. Tanzimat’ın hep bahsedilen ama bir türlü tam anlamıyla gerçekleştirilemeyen sadeliği Muallim Naci şiirlerinde yer bulur. Millî Edebiyat cereyanlarından çok önce Muallim Naci’nin şiirde sergilediği bu berrak ve devrine göre sade Türkçe, bazı şiirlerinde halk şiiri kaynaklarına yöneliş Muallim Naci şiirinin en çok övgü alan üslup özelliğidir. Naci bu yeni dili kesinlikle bilinçli bir şekilde tercih etmiştir. Bir anlamda bu, onun Türk dilinin ve Türkçe edebiyatın yeni yönelimlerini önceden haber vermesidir. Naci’nin şiirinin bir başka yeniliği ise biçim ile içeriğin uyumunda gösterdiği dikkat ve başarıdır. Şiirlerinde özellikle Batı edebiyatından alınma temlere rastlanan Muallim Naci’nin “Köylü Kızların Şarkısı” bu anlamda onun Batı şiirinden muhteva olarak beslendiğine örneklik teşkil edecek manzumelerden sadece biridir. “Köylü Kızlarının Şarkısı” aynı zamanda halk şiirinden izler taşıması açısından iki kültürü sentezleyen bir şiir olarak da kabul edilebilir. Muallim Naci’nin eskiliği biraz da eski şiirin kurallarını ihmal etmeyişinden, bu kuralları uygulamadaki ısrarından gelir. Muallim Naci’nin eski edebiyatla ilişkisine yönelik bir başka iddia ise onun eski edebiyat taraftarlarının dolduruşuna geldiğidir Naci’ye nazireler yapan şairler bir anlamda Naci’ye eskide ısrar konusunda bir özgüven de vermiştir. Dolayısıyla Naci bu tavrı ve seçimiyle Ziya Paşa’dan sonra eski kültürün en önemli savunucusu hâline gelir.