ESKİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ: SÖZ SANATLARI Dersi ANLAM SANATLARI soru detayı:

CEVAP:

Mübâlağa, bir niteliğin, fiilin veya durumun gerçekleşmesi zor hatta imkânsız dereceye çıkarılarak, abartılarak ifade edilmesidir. “Bir durumu olumlu ya da olumsuz olarak nitelemede aşırılığa kaçmak” şeklinde de tanımlanabilecek olan mübalağa bazen bir gerçeğin ifadesi de olabilir. Bedî’de mübalağa, mübâlağa-i makbûle (=makbul mübalağa) olarak da adlandırılır. Böyle bir adlandırma mübalağanın makbul olmayan bir türünün de olduğunu gösterir. Bir mübalağanın makbul olup olmadığı ise tamamen göreceli bir durumdur ve bunun belirlenmesi “zevk-i selîm”e bırakılılır. Mübalağanın teblîğ, iğrâk ve gulüvv olmak üzere üç derecesi vardır:
1. Teblîğ: Mübalağayla var olduğu iddia edilen durumun aklın kabul edeceği bir derecede ya da geçmişte görülmüş olmasıdır.
2. İğrâk: Mübalağayla var olduğu iddia edilen durumun hiç görülmemiş olması, fakat bunun gerçekleşmesinin aklen mümkün olmasıdır.
3. Gulüvv: Mübalağayla var olduğu iddia edilen durumun geçmişte gerçekleşmemiş, gelecekte de gerçekleşmesinin aklen mümkün olmamasıdır.